جستجوی پیشرفته
بازدید
48591
آخرین بروزرسانی: 1400/01/30
خلاصه پرسش
حکمت در قرآن به چه معناست و خداوند، آن را به چه کسانی هدیه می‌کند؟
پرسش
بر اساس آیات قرآن، خداوند به چه کسانی حکمت داده است؟: «یُؤْتِی الْحِکْمَةَ مَنْ یَشاءُ».
پاسخ اجمالی
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «یُؤْتِی الْحِکْمَةَ مَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثیراً»؛[1] (خدا) دانش و حکمت را به هر کس بخواهد [و شایسته بداند] می‌دهد و کسى که به او حکمت داده شود، خیر فراوانى داده شده است.
حکمت آن‌گونه که فلاسفه و برخی مفسران گفته‌اند؛ عبارت است از قضایاى حقه‌‏‌اى که مطابق با واقع باشد؛ یعنى به نحوى مشتمل بر سعادت بشر باشد، مانند معارف الهی در باره مبدأ و معاد. و یا اگر مشتمل بر معارفى از حقایق عالم طبیعى است، معارفى باشد که باز با سعادت انسان سروکار داشته باشد، مانند حقایق فطرى که اساس تشریعات دینى را تشکیل می‌‏دهد.[2]
واژه حکمت بارها در قرآن کریم و روایات به مناسبت‌هایی بیان شده است و با توجه به گستره معنایی که دارد، از آن به عنوان موهبتی الهی یاد شده است که خداوند به پیامبران(ع) و برخی از انسان‌های نیکوکار داده است:
1. پیامبران(ع): قرآن کریم در ارتباط با اهدای حکمت به پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «و خدا بر تو کتاب و حکمت را نازل کرده و چیزى را که نمی‌‏دانستى به تو آموخت».[3] یا «این حکمتى است که پروردگارت به تو وحى کرده است».[4] قرآن به اهدای حکمت به پیامبرانی؛ مانند داوود(ع)[5] و عیسی(ع)[6] نیز اشاره می‌کند.
2. اولیای برگزیده الهی؛ مانند لقمان حکیم[7] و آل ابراهیم[8] نیز از گروه‌هایی هستند که مشمول دریافت حکمت شده‌اند.
 مراد از آل ابراهیم در این آیه یا رسول خدا(ص) و اهل بیت او هستند که همه از نواده‌‏هاى حضرت اسماعیل(ع) می‌باشند، و یا مطلق آل ابراهیم است، چه اولاد اسماعیل و چه نواده‏‌هاى اسحاق(بنی اسرائیل) که در هر حال شامل رسول خدا(ص) می‌‌‏شود.[9]
3. صاحبان عقل و اندیشه: امام صادق(ع) خطاب به هشام می‌فرماید: «پروردگار، از صاحبان عقل به نیکوترین شکلی یاد کرده و با بهترین زیور، آنان را زینت داده و فرموده که حکمت را به هرکه خواهد بخشد ... و جز صاحبان عقل، پند نخواهند گرفت».[10]
4. زاهدان و پارسایان: در روایت آمده است: «هر کس دل از دنیا برگیرد، خداوند چشمه‌‌‏هاى حکمت را در قلبش جاى می‌دهد». [11]
در همین راستا به حاتم اصم گفتند چگونه حکمت را به دست آوردی؟ گفت: به سبب کم خوردن، کم خوابیدن، کم سخن گفتن و حبس و انباشته نکردن هر آنچه را که خداوند به من داده است.[12]
با توجه‌ به آنچه بیان شد، مشخص می‌شود که حکمت مخصوص پیامبران نیست، بلکه دیگران نیز می‌‏توانند در اثر تقوا آن‌را به دست آورند، آن‌گونه که لقمان و دیگران حکمت را به دست آورده بودند. در حالى‌که پیامبر نبودند.
اساساً در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که یکى از وظایف مهم پیامبران، از جمله پیامبر اسلام(ص) را تعلیم حکمت به مردم اعلام می‌کند: «خداوند بر مؤمنان منت نهاد [نعمت بزرگى بخشید] هنگامى که در میان آنها، پیامبرى از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد». [13]
بنابر این، خداوند به هر کس که به خداوند و تعالیم پیامبران ایمان آورده و زندگی مؤمنانه و پرهیزکارانه را در دستور کار خویش قرار داده باشد، در قبال ایمان و اعمال صالحش درهای حکمت خویش را به رویش خواهد گشود.
 

[1]. بقره، 269.
[2]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏2، ص 395، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق. درباره معنای حکمت، ر. ک: پاسخ 86.
[3]. نساء، 113.
[4]. اسراء، 39. آیات ذیل نیز نشانگر اعطای حکمت به پیامبر اسلام‌اند:
بقره، 129 و 151؛ آل عمران، 164؛ نحل، 125؛ احزاب، 34؛ جمعه، 2.
[5]. بقره، 251؛ ص، 20.
[6]. آل عمران، 48؛ مائده، 110؛ زخرف، 63.
[7]. لقمان، 12.
[8]. نساء، 54.
[9]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏4، ص 376.
[10]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 15، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[11]. همان، ج ‏2، ص 128.
[12]. میبدی، ابوالفضل رشید الدین، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج 1، ص 363، تهران، امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371ش.
[13]. آل عمران، 164.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • این یک حقیقت علمی است که هرچه انسان به طرف آسمان پرواز کند اکسیژن هوا کمتر می شود، آیه قرآن که به این مطلب اشاره کند کدام است؟
    23545 تفسیر 1387/07/22
    مفسران و عالمانی که در باب "جامعیت قرآن" بحث کرده و می کنند، در این مسئله اختلاف نظر دارند که آیا قرآن به تمام جزئیات مسائل و علوم جدید پرداخته، یا در این باره ساکت است؟برخی برآن اند که قرآن – مانند یک دائرة المعارف علمی - در بردارنده ...
  • تعریف حکم حکومتی چیست؟ چه دلیل روایی بر این مطلب وجود دارد؟
    38825 بیشتر بدانیم 1388/11/07
    حکم حکومتى دستورى است از سوى حاکم براى عمل کردن به یک حکم شرعى تکلیفى. این تعریف از حکم حکومتی در روایات نیامده است، ولی فقها با استفاده از روایات و مضمون آنها (که بحث اختلاف در مصادیق خارجی است)، حکم را تعریف کرده اند. مرحوم ...
  • آیا آیۀ 144 سورۀ آل عمران بر شهادت پیامبر اکرم (ص) دلالت دارد؟
    20070 تاريخ بزرگان 1390/12/23
    با توجه به شأن نزول آیۀ مزبور در پرسش که در جنگ احد شایعه ای -در میان مسلمانان به مضمون این که پیامبر کشته شده است- پخش شد. جمعى از مسلمانان از میدان جنگ خارج ‏شدند، به گونه ای که حتّی برخی در این فکر بودند ...
  • در ماجرای تولد علی(ع) در کعبه، راوی این ماجرا چه کسی بود؟
    20204 تاريخ بزرگان 1391/02/07
    در پاسخ به پرسش مطرح شده، توجه به نکات زیر ضروری است. 1. براى یقین پیدا کردن به این که امام علی (ع) در کعبه زاده شد، همین بس که بعضى علماى اهل سنت با آن موافق ‏اند و آن را روایت ...
  • «قراض» به چه نوع قراردادی گفته می‌شود؟
    292 1402/07/30
     «قِراض» مصدر باب مفاعله، از ریشه‌ی «قرض»، در لغت به معنای بریدن و قطع‌کردن بوده[1] و در معنای مضاربه – که آن هم مصدری از باب مفاعله است - نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.[2]در اصطلاح فقه و حقوق، قرارداد «قراض»، به قراردادی بین دو یا چند ...
  • بر اساس آموزه‌های دینی، شبهه‌افکنان چه جایگاهی دارند؟
    2260 حدیث 1400/12/14
    بدعت‌گذاری در دین[1] از گناهان کبیره است و در حرمت آن هیچ تردیدی وجود ندارد،[2] و در آموزه‌های دینی بدعت‌گذاران نکوهش شده‌اند:«وَ الَّذینَ کسَبُوا السَّیئاتِ جَزاءُ سَیئَةٍ بِمِثْلِها وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ...»؛[3]‏ ...
  • آیا صفویه طریقتی است که از سوی شیخ صفی در اردبیل تأسیس شده است؟
    11838 تاريخ بزرگان 1387/11/30
    آنچه از شواهد و قراین تاریخی برمی­آید، بیانگر آن است که شیخ صفی الدین و فرزند و نوه­اش؛ جنید و حیدر شیعه بودند، هرچند شرایط آن دوره اجازه نمی­داده تا اینان عقیده خود را مانند سلاطین صفوی، به صراحت ابراز نمایند. اما بر فرض این که ایشان و ...
  • احکام مخصوص به سگ و گربه را بیان کنید؟
    115674 سگ 1388/09/23
    سلام و با تشکر از که با این سایت مکاتبه کرده اید. باید توجه داشته باشید که دست آموز شدن و اهلی شدن حیوانات تأثیری در احکام آنها ندارد. بله احکام مخصوصی برای سگ شکاری . نگهبان در اسلام وجود دارد.[1] تمام سؤالاتی که درباره گربه داشتید ...
  • دلیل ولایت معصومان(ع) چیست؟
    17594 ضرورت وجود امام 1386/04/30
    ولایت معصومان(ع) را به ادله اربعه: کتاب، سنت، عقل و اجماع، می‌توان اثبات کرد. اجماع علماى شیعه، بی‌نیاز از مراجعه به کلماتشان، آن‌گونه واضح است که حتى از سوى دانشمندان سایر مذاهب در آن تردید نشده است. در مورد دلیل عقلى، برخى به قاعده «لطف» تمسک کرده و ...
  • علایم و نشانه‌های ظهور امام زمان(عج) چیست؟
    170809 امام مهدی عج 1386/10/24
    نشانه‌های ظهور به قسمت‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند که از آن جمله است: "علایم حتمی" و غیر "حتمی".بسیاری می‌پندارند باید ظهور را در گرو تحقق علایم حتمی دانست! حال آن‌که گره غیبت امام عصر(عج) به "ارادۀ الاهی" بستگی کامل دارد و این نیست که علایم حتمی جنبۀ ...

پربازدیدترین ها