جستجوی پیشرفته
بازدید
25074
آخرین بروزرسانی: 1391/05/15
خلاصه پرسش
چگونه بدون وجود اعراب، قرآن از تحریف مصون مانده است؟
پرسش
با توجه به این که در زمان کتابت قرآن، اعراب وجود نداشته، چگونه قرآن از تحریف مصون مانده است؟
پاسخ اجمالی

‌خط عربی در زمان بعثت افزون بر آن که از نقطه خالی بود، حروف و کلمات‌ آن نشانه و علامت نیز نداشت و به طور طبیعی قرآن کریم نیز، طبق معمول آن زمان‌، اعراب نداشت‌. اما از آنجا که مسلمانان در ابتدای صدر اسلام‌، حافظ قرآن و عرب زبان بودند و قرآن را که به زبان آنان بود، صحیح می‌خواندند از این جهت مشکلی نبود. به خصوص که مسلمانان‌، به قرآن عنایت فراوان داشتند ، آنان قرآن را از بزرگانی که به زمان پیامبر اکرم (ص) نزدیک بودند، فرا می‌گرفتند.

اما در پایان‌ِ قرن اول که مسلمانان غیر عرب و بیگانه با زبان عربی‌ در جامعه اسلامی پیدا شدند ، به وجود علائم و نشانه هایی برای کلمات قرآن‌، نیاز مبرم پیدا شد تا به این وسیله از خطاها در خواندن قرآن‌، پیش‌گیری شود. از این رو، قرآن کریم به وسیله "ابی‌الاسود دُئلی‌" که از شاگردان حضرت علی (ع)‌ بود، اعراب و نقطه‌گذاری شد.

نتیجه آن‌که چون عرب‌ها، به اقتضای فطرت یا مادری بودن زبان عربی‌، با قوانین صرف و نحو مأنوس بودند، نیازی به علائم اعراب نداشتند امّا با مسلمان شدن غیر عرب‌ها و نیازمند شدن آن‌ها به اعراب‌، قرآن کریم‌، اعراب گذاری شد تا دچار مشکلات پیش بینی شده‌، نشوند. بنا بر این از این جهت هیچ جای احتمال تحریف در الفاظ قرآن وجود ندارد.

پاسخ تفصیلی

تا پایان نیمه اول قرن اول هجری‌، یگانه راه قرائت قرآن سماعی بوده است‌. قاریان و حافظان فراوانی‌، قرائت خویش را سینه به سینه از قاریان پیش از خود می‌گرفتند و سند این قرائات به قاریان مشهور صدر اسلام و پیامبراکرم (ص) ‌و حضرت علی (ع) ‌می‌رسید. در این مدت دراز قاریان فراوانی پرورش یافتند که بعدها خود حامل قرائت صحیح قرآن و نگهبان آن شدند.

در اوایل نیمه دوم قرن اول هجری که پای مسلمانان ناآشنا به زبان عربی در اجتماع اسلامی باز شد، به وضع علایم و نشانه‌هایی برای کلمات قرآن احساس گردید و در همان سال‌ها بود که یکی از شاگردان حضرت علی (ع) ‌به نام "ابوالاسود دئلی‌" اعراب‌گذاری قرآن را عهده‌دار شد و این کار را با دقت فراوانی به انجام رساند. "ابوالاسود" علاوه بر تسلط به قرائت قرآن (وی از قاریان برجسته بوده است‌) بر زبان عربی و قواعد آن نیز تسلط کافی داشت و او بود که به اشاره و راهنمایی حضرت‌ علی (ع)‌ به تدوین علم نحو همت گماشت‌.[1] اضافه بر آن‌، اعراب‌گذاری او دور از دید قاریان و حافظان قرآن نبود به طوری که جلو هرگونه اشتباه و خطای احتمالی را می‌بست‌. اعراب‌گذاری ابوالاسود گر چه به کار ناآشنایان به زبان عربی فصیح و قرائت قرآن می‌آمد، ولی قاریان و حافظان بسیاری بودند که هم‌چنان بر اساس شنیدن از قاری قبل‌، به قرائت قرآن می‌پرداختند. چنان‌که می‌بینیم قاریان مشهور تاریخ قرائت، هر یک سند قرائتی دارند. یعنی قرائت آن‌ها به قاریان مشهور صدر اسلام و خود پیامبر گرامی ‌اسلام (ص) ‌و یا حضرت‌علی(ع)‌ که او نیز از پیامبر گرامی اسلام (ص) گرفته است‌، می‌رسد، گرچه برخی از سندها از اعتبار بیشتری برخوردار است‌، مانند روایت حفص از عاصم که قرائتی شیعی است‌.

در اعراب‌گذارهای بعدی (استنساخ از اعراب‌گذاری ابوالاسود و تکامل آن‌) همواره اعراب‌ گذاری با قرائت‌های مقبول تطبیق داده می‌شده است تا امروزه که اعراب قرآن به حد تکامل خویش رسیده و علایمی مانند: سکون‌، تشدید، مد و غیر آن‌ها نیز بدان اضافه شد.[2]

قرائت مشهور بین مردم که سینه به سینه منتقل شده است‌، متواتر و مورد تأیید اهل بیت‌(ع) می‌باشد. در روایتی‌، امام صادق‌(ع)به یکی از اصحاب دستور می‌دهد که "اقرء کما یقرو الناس‌...". آن چنان که مردم می‌خوانند، تو نیز بخوان‌. (عین روایت این چنین است‌:"سالم ابوسلمه گوید: در حالی که من می‌شنیدم مردی حروفی از قرآن را (به گونه‌ای متفاوت با آنچه که مردم می‌خوانند، بر ابوعبدالله‌،امام صادق (ع)‌ قرائت کرد. ابوعبدالله (ع) ‌فرمود: از این قرائت خودداری کن همان گونه که مردم می‌خوانند، قرائت کن...")[3]

بنابراین متن قرآن در طول تاریخ اسلام‌، سینه به سینه و دست به دست‌، از نسلی به نسل بعد منتقل می‌شده و به این دلیل همواره قاریان و حافظان بسیاری از صدر اسلام تا کنون در بین مسلمانان وجود داشتند و از ارج و منزلت والایی برخوردار بوده‌اند. و قرآن با همان الفاظ و قرائت رسول خدا(ص) در طول تاریخ رواج داشته است و عواملی از قبیل ابتدایی بودن خط در زمان کتابت قرآن و خالی بودن از نقطه و اعراب و اختلاف لهجه‌های قبایل عرب و احیاناً اجتهادات شخصی برخی قاریان‌، خللی در قرائت رایج ایجاد نکرده و تنها در برخی از قرائت‌های شخصی و نادر، اشتباهاتی به وجود آورده که مورد اعتنای جامعه اسلامی نبوده است‌. مقصود از قرائت مردم در روایت "واقرء کما یقرء الناس‌" نیز همین قرائت معروف و مشهور رایج در طول تاریخ اسلام در میان مسلمانان است‌. همچنین مطابقت قرآن موجود با قرائت عاصم از آن رو است که قرائت عاصم با قرائت مشهور و عامه ی مردم، مطابق بوده است‌.[4]

البته خطاطان و خوشنویسان تا اواخر قرن چهارم‌، قرآن را به خط کوفی می‌نوشتند، ولی خط نسخ در اوایل قرن پنجم جای خط کوفی را گرفت‌، از این قرن تمام نقطه‌ها و نشانه‌هایی که هم‌اکنون معمول و متداول است‌، در خط قرآن نوشته می‌شد.[5]  بنا بر این از این جهت جای احتمال هیچ گونه تحریفی در الفاظ قرآن وجود ندارد.

برای آگاهی بیشتر نک. نمایه:عدم تحریف قرآن سؤال 486.

 


-[1] ر.ک دایرة المعارف بزرگ اسلامی‌، ج 5، ص 182ـ190، "مدخل ابوالاسود" ؛ علوم قرآنی‌، محمدهادی معرفت‌، ص 172ـ173، مؤسسة التمهید.

 -[2]ر.ک‌: علوم قرآنی‌، ص 174 و 175.

[3]- ر.ک‌: روش‌شناسی تفسیر قرآن‌، علی اکبر بابائی و دیگران‌، ص 72، پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سمت‌، ج اول‌، قم‌، 1379 ش‌.

[4]- ر.ک‌: همان‌، ص 75 ـ 76 / علوم قرآنی‌، محمدهادی معرفت‌، ص 246 ـ 247، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، ج اول‌، قم‌، 1378 ش‌.

 -[5]تاریخ قرآن کریم‌، سید محمدباقر حجتی‌، ص 465 و 484، دفتر نشر فرهنگ اسلامی؛ علوم قرآنی‌، آیت‌الله معرفت‌، ص 173، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها