در قرآن کریم از حضرت یعقوب(ع) به اسرائیل یاد کرده،[1] و از این‌رو، فرزندان او را نیز بنی‌اسرائیل؛ یعنی فرزندان اسرائیل(یعقوب) خطاب می‌کند. درباره وجه تسمیه این پیامبر الهی به «یعقوب» و «اسرائیل» در قرآن سخنی به میان نیامده است، اما در برخی از کتاب‌های روایی و تاریخی به این موضوع پرداخته شده است:
درباره این‌که چرا نامش را یعقوب گذاشته‌اند، در برخی گزارش‌ها آمده که ایشان و برادر دیگرش «عیص» دو قلو بودند و یعقوب بعد از «عیص» و مدت اندکی متعاقب ایشان به دنیا آمد و به همین دلیل نامش را یعقوب گذاشتند. (البته این گزارش زمانی قابل پذیرش است که ریشه «عقب» در زبان ابراهیم(ع) و اسحاق(ع) نیز همان معنای عربی را داشته باشد.)
اما درباره وجه تسمیه او به اسرائیل، چند دلیل ذکر شده است:
1. «اسر» به معنای بنده است و «ایل»؛ یعنی خدا. از این‌رو که یعقوب(ع) بنده خوب خدا بود، او را چنین نامی گذاشتند.
2. در نقل دیگری آمده که «اسر» به معنای قدرت است.
3. همچنین گفته شده است؛ حضرت یعقوب خادم بیت القدس بود. او قبل از همه به عنوان اولین نفر وارد می‌شد و بعد از همه از آن بیرون می‌رفت. او چراغ‌های مسجد را روشن می‌کرد ولی وقتی فردای آن روز به مسجد می‌آمد، می‌دید که خاموش شده است. به همین دلیل، یک شب در مسجد ماند تا علت خاموش شدن را دریابد. او دید که یک جن آن‌را خاموش می‌کند. یعقوب جن را گرفته و او را اسیر کرد و به یکی از ستون‌های مسجد بست. فردای آن روز مردم متوجه شدند که چنین اتفاقی افتاده. و از آن جهت که نام آن جن «ایل» بود، یعقوب را اسرائیل نامیدند.[2]

---