جستجوی پیشرفته
بازدید
13518
آخرین بروزرسانی: 1396/03/26
خلاصه پرسش
گفته می‌شود که عشق، علت پیدایش جهان است، مراد از این گفتار چیست و چه واقعیتی در آن نهفته است؟!
پرسش
منظور ابن سینا که می‌گوید علت پیدایش جهان عشق است چیست؟ این عشق چه عشقی است، و از طرف کیست؟
پاسخ اجمالی
حکیمان، متکلمان و عارفان با تعبیرات گوناگونی از ارتباط بین خداوند و مخلوقات یاد می‌کنند؛ علت و معلول، خالق و مخلوق، واحد و کثیر، تجلی و متجلی، عاشق و ... چنان‌که از خداوند نیز به نام‌‌های مختلف یاد می‌شود؛ مانند: واجب الوجود، نور الانوار، مبدأ المبادى، حقیقة الحقائق، علة العلل، صورة الصور، مبدء الخیر، خیر محض، بسیطة الحقیقة، عشق‏، عاشق، معشوق، فاعل.[1]
ابوعلی سینا در از برخی آثار خود بر این باور است که عشق سبب وجود اشیا است.[2] ‏اما این‌که منظور وی از این عبارت چیست؟ هر چند سخنان وی در این زمینه مقداری ابهام دارد و پیچیده است؛ اما می‌توان چنین گفت که مقصود آن است که وجود عشق در اشیا و مخلوقات باعث استمرار و بقای وجود آنان است؛ زیرا اولاً: این مبحث را در تحت عنوان کلی سریان و عمومیت عشق در همه‌ی اشیا بیان کرده است. ثانیاً: دلایلی که برای اثبات آن می‌آورد با این مطلب هماهنگ است که در نظر وی، عشق سبب استمرار و بقای موجودات است. مقصود بوعلی از عشق همان کشش و اشتیاق به کمال و خیر است.
اما این پرسش که این عشق از سوی چه کسی است؟ باید گفت؛ بر اساس سخنان بوعلی هر چند عشق به صورت  ذاتی و فطری در نهاد هر مخلوقی نهفته است، ولی عشق مخلوقات مانند وجودشان از سوی خداوند به آنها عطا شده است.[3]
بوعلی در این عبارات به نقش عشق ذات حق به خود، در پیدایش مخلوقات اشاره‌‌ای نکرده است؛ اما با تأمل می‌توان گفت در نظر بوعلی عشق خداوند به ذات خود مبدأ پیدایش جهان است؛ زیرا در نظر وی عشق در موجودات علت بقای آنها است و عشق موجودات نیز بر گرفته از عشقی است که خداوند به آنها داده است؛ عشق خداوند همان عشق به خود است که ذاتی او است.
گفتنی است که اهل عرفان بر اساس روایت کنز مخفی[4] به صورت واضح و آشکار بیان می‌کنند که سبب ایجاد عالم همان عشق ذات خداوند به ذات خود است. عشق، علت ایجاد و سرچشمه همه فیوضات است و به عالم امکان فیض می‌بخشد.[5] به بیان دیگر، خداوند متعال که هستی محض است، شدت و کمال هستی او موجب عشق به ظهور و تجلی می‌گردد. ذات حضرت حق، عین عشق و محبت است، و محبوب‌ترین چیز در نزد حضرت حق، دیدن ذات خود از طریق دیدن شئونات ذاتی خود است که از او به «استجلاء» (ظهور ذات حق از برای ذات خود در تعینات) تعبیر می‌آورند، و استجلای تام حاصل نمی‌شود، مگر به ظهور او در هر شأن از شئونات.[6]
در همین راستاست که حافظ شیرازی می‌سراید:
در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد
عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

[1]. ر.ک: حسن زاده آملى، حسن، کلمه علیا در توقیفیت اسما، ص 15، قم، دفتر تبلیغات، چاپ سوم، 1376ش.
[2]. «کل واحد من الهویات المدبرة لما کان بطبعه نازعا الى کماله الذی هو خیریة هویته المنبعث عن هویة الخیر المحض نافرا عن النقص الخاص به الذی هو شرّیته الهیولانیة و العدمیة لانّ کل شر من علائق الهیولى و العدم فبین أن لکل واحد من الموجودات المدبرة شوقا طبیعیا و عشقا غریزیا و یلزم ضرورة أن یکون العشق فى هذه الأشیاء سببا للوجود لها». شیخ الرئیس ابن سینا، رسائل ابن سینا، ص 375 ، قم، بیدار، 1400ق.
[3]. ر. ک: همان، ص 375 - 395.
[4]. ر. ک: پاسخ 7736.
[5]. حسن زاده آملى، حسن، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، ص 154، تهران، رجاء، چاپ دوم، 1375ش.
[6]. ر. ک: پاسخ 4639.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها