عرفان عملی که در برابر عرفان نظری قرار می‌گیرد خود دارای دو بخش است. یک بخش علمی و دیگری عملی:

بخش علمی عرفان عملی عبارت است از: مجموعهٔ دستورها و قواعد معطوف به اعمال و احوال قلب(ریاضت‌ها) در قالب منازل و مقامات که پیروی از آنها به حصول کمال نهایی(توحید یا مقام فناء و مشاهدهٔ حق) می‌انجامد. به بیان دیگر علم عرفان عملی، شناخت راه سلوک و مجاهدت برای رهایی نفس از تنگاهای قیود جزئی و پیوستن آن به مبدأ خویش و اتصاف آن به صفت اطلاق و کلیت است.

بخش عملی عرفان عملی، در واقع همان سیر و سلوک است که شامل به کار بستن دستور العمل‌های لازم در راستای مبارزه با هوای نفس و رسیدن به مقامات معنوی و کمال توحید است، که توسط استاد طریقت بیان می‌گردد و در صورتی که سالک راه حقیقت، این رهنمودها را به کار بسته و در مسیر الاهی با اخلاص کامل گام بردارد، به سرمنزل حقایق رهنمون می‌گردد.