اصطلاح «هیولا» در فلسفه به معنای «قوه» است. و گاهی به معنای «ماده» نیز به کار می‌رود.

در فلسفه «ماده» گاهی به معنای «هیولا» به کار می‌رود که از آن به «ماده اولی» تعبیر می‌شود، و عبارت است از جوهری که هیچ‌گونه فعلیتی ندارد، مگر بالقوه بودن، و پذیرای صورت‌های متعدد است که از آن به «قوه محض» نیز تعبیر می‌شود. گاهی نیز به هر نوع «قوه»ای که برای پذیرش یک فعلیت جدید لحاظ می‌شود اطلاق می‌گردد.

هیولا نقش اساسی در حرکت جوهری دارد و وحدت‌بخش حرکت جوهری است؛ بلکه شاید بتوان گفت حرکت چیزی جز ظهور و بروز هیولا نیست.

اما در مورد کاربرد واژه‌ی «هیولا» در زبان فارسی، برخی از لغت‌شناسان می‌گویند: مأخوذ از یونانی؛ ماده اولی، اصل هر چیز. در فارسی به معنای صورت، هیکل، غول و عظیم الجثه است.

شاید دلیل این‌که در عرف مردم، هر موجود وحشتناک؛ مانند غول یا موجود عظیم الجثه را هیولا می‌نامند؛ از این جهت باشد که هیولا در فلسفه یک امر مبهم، نامعلوم و غیر متعین است، و چنین موجودی، مرموز و وحشتناک به نظر می‌آید. بر این اساس، مردم به هر موجود فرضی و تخیلی وحشتناکی که شکل و شمایل آن مشخص نبود «هیولا» می‌گفتند.