4145
«خشم» و «غضب» یا همان «قوهی غضبیه»، قوهای است که هنگام آفرینش انسان در وجود وی نهاده شده است و طبیعتاً منفعتی نیز در آن وجود داشته باشد؛ اما مشاهده میشود که در بسیاری از آیات و روایات خشمگینشدن به طور مطلق مورد نکوهش قرار گرفته است که روشن است مراد از آنها، غضبی است که برای هوای نفس و منافع شخصی باشد، ولی خشمی که برای رضای حق باشد نه تنها نکوهیده نیست، بلکه بسیار پسندیده و در برخی موارد، لازم و ضروری است. بنابر این، خشم و غصب دو نوع است: خشم مورد ستایش و خشم مورد نکوهش.
خشم و غضب مذموم پیامدهایی دارد که با شناخت بهتر میتوان از آنها دوری جست؛ مانند اینکه انسان خشمگین و غضبناک از روی تفکّر و اندیشه کار نمیکند و چه بسا ایمانش نیز مورد خطر قرار بگیرد؛ رسول خدا(ص) در اینباره میفرماید: «غضب، ايمان را فاسد میكند همانگونه كه سركه عسل را فاسد میگرداند». و یا ممکن است به دنبال غضب، گناهان بزرگتری از او صادر شود.
همانطور که خشم از روی هوا و هوس ناپسند و مذموم است، اگر خشم بهجا و برای خدا باشد پسندیده و لازم خواهد بود. امام علی(ع) میفرماید: «جهاد چهار شعبه دارد: امر به معروف، نهى از منكر، پايدارى در جبههها، و كينهتوزى با فاسقان.... و هر كس با فاسقان كينه توزد براى خدا خشم گرفته، و هر كس براى خدا خشم گيرد به حقيقت مؤمن است.