هرکه به تحصیل علم و دانش مشغول است، باید با دیدۀ تکریم و احترام به معلّم و استاد خویش بنگرد؛ زیرا اگر شاگرد با چنین دیدگاهی احترام آمیز به استاد خود بنگرد، می تواند به بهره گیری از استاد و نفوذ و ثباتِ بیان و گفتارِ او در ذهن خود کمک نماید.[i] بنابراین، شاگرد باید حقوق استاد خود را بشناسد سپس آنها را عملی نماید.[ii]
ائمه اطهار (ع) دربارۀ احترام شاگرد به استاد و حقوقی که او باید در حقّ معلّم خویش رعایت نماید، بسیار سفارش فرموده اند و مصادیقی را نیز برای تحقّق این احترام و ادب شمرده اند، مانند این که امام سجّاد (ع) این موارد را به عنوان حقوق استاد بر گردن شاگرد برمی شمرند:
1. مقام استاد را بزرگ بداند؛ 2. به مجلس درس استاد احترام نهد؛ 3. به سخنان او گوش دهد؛ 4. شاگرد ذهن خود را تنها براى [گوش دادن به سخنان] او اختصاص دهد؛ 5. فهم خود را براى استاد به كار گيرد؛ 6. با دلى پاک به سخنان او گوش سپارد و ... .[iii]
[i]. آداب تعلیم و تعلّم در اسلام، ص 369 و 370.
[ii]. ر.ک: نمایه «فراگیری حکمت و دانش»، سؤال 6797 (سایت: 6986).
[iii]. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول عن آل الرسول (ص)، محقق و مصحح: غفارى، على اكبر، ص 260، جامعه مدرسين، قم، چاپ دوم، 1404ق.