خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «یُؤْتِی الْحِکْمَةَ مَنْ یَشاءُ وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثیراً»؛[1] (خدا) دانش و حکمت را به هر کس بخواهد [و شایسته بداند] می‌دهد و کسى که به او حکمت داده شود، خیر فراوانى داده شده است.
حکمت آن‌گونه که فلاسفه و برخی مفسران گفته‌اند؛ عبارت است از قضایاى حقه‌‏‌اى که مطابق با واقع باشد؛ یعنى به نحوى مشتمل بر سعادت بشر باشد، مانند معارف الهی در باره مبدأ و معاد. و یا اگر مشتمل بر معارفى از حقایق عالم طبیعى است، معارفى باشد که باز با سعادت انسان سروکار داشته باشد، مانند حقایق فطرى که اساس تشریعات دینى را تشکیل می‌‏دهد.[2]
واژه حکمت بارها در قرآن کریم و روایات به مناسبت‌هایی بیان شده است و با توجه به گستره معنایی که دارد، از آن به عنوان موهبتی الهی یاد شده است که خداوند به پیامبران(ع) و برخی از انسان‌های نیکوکار داده است:
1. پیامبران(ع): قرآن کریم در ارتباط با اهدای حکمت به پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «و خدا بر تو کتاب و حکمت را نازل کرده و چیزى را که نمی‌‏دانستى به تو آموخت».[3] یا «این حکمتى است که پروردگارت به تو وحى کرده است».[4] قرآن به اهدای حکمت به پیامبرانی؛ مانند داوود(ع)[5] و عیسی(ع)[6] نیز اشاره می‌کند.
2. اولیای برگزیده الهی؛ مانند لقمان حکیم[7] و آل ابراهیم[8] نیز از گروه‌هایی هستند که مشمول دریافت حکمت شده‌اند.
 مراد از آل ابراهیم در این آیه یا رسول خدا(ص) و اهل بیت او هستند که همه از نواده‌‏هاى حضرت اسماعیل(ع) می‌باشند، و یا مطلق آل ابراهیم است، چه اولاد اسماعیل و چه نواده‏‌هاى اسحاق(بنی اسرائیل) که در هر حال شامل رسول خدا(ص) می‌‌‏شود.[9]
3. صاحبان عقل و اندیشه: امام صادق(ع) خطاب به هشام می‌فرماید: «پروردگار، از صاحبان عقل به نیکوترین شکلی یاد کرده و با بهترین زیور، آنان را زینت داده و فرموده که حکمت را به هرکه خواهد بخشد ... و جز صاحبان عقل، پند نخواهند گرفت».[10]
4. زاهدان و پارسایان: در روایت آمده است: «هر کس دل از دنیا برگیرد، خداوند چشمه‌‌‏هاى حکمت را در قلبش جاى می‌دهد». [11]
در همین راستا به حاتم اصم گفتند چگونه حکمت را به دست آوردی؟ گفت: به سبب کم خوردن، کم خوابیدن، کم سخن گفتن و حبس و انباشته نکردن هر آنچه را که خداوند به من داده است.[12]
با توجه‌ به آنچه بیان شد، مشخص می‌شود که حکمت مخصوص پیامبران نیست، بلکه دیگران نیز می‌‏توانند در اثر تقوا آن‌را به دست آورند، آن‌گونه که لقمان و دیگران حکمت را به دست آورده بودند. در حالى‌که پیامبر نبودند.
اساساً در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که یکى از وظایف مهم پیامبران، از جمله پیامبر اسلام(ص) را تعلیم حکمت به مردم اعلام می‌کند: «خداوند بر مؤمنان منت نهاد [نعمت بزرگى بخشید] هنگامى که در میان آنها، پیامبرى از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد». [13]
بنابر این، خداوند به هر کس که به خداوند و تعالیم پیامبران ایمان آورده و زندگی مؤمنانه و پرهیزکارانه را در دستور کار خویش قرار داده باشد، در قبال ایمان و اعمال صالحش درهای حکمت خویش را به رویش خواهد گشود.

---