علّامه شیخ عبدالحسین امینى نجفى، فرزند میرزا احمد بن مولى نجف‌على، مشهور به امینى، در سال 1281 هجرى شمسى، مطابق با سال 1320 هجرى قمرى در تبریز، دیده به جهان گشود.[1] چون جد ایشان(مولا نجف‌علی)، به «امین الشرع» مشهور بود، این خانواده به «امینی» معروف شدند.[2] ایشان تحصیلات مقدّماتى و دوره سطح علوم دینى را نزد اساتید تبریز، از جمله پدر بزرگوارش فرا گرفت.[3] در آغاز جوانى به نجف اشرف عزیمت کرد و پس از اتمام مرحله دیگرى از تحصیل به تبریز بازگشت. ایشان بعد از چند سال تدریس و تحقیق در شهر تبریز مجدداً به نجف عزیمت کرد.[4]

اساتید

علامه امینی از محضر اساتید بزرگواری؛ مانند میرزا على شیرازى، شیخ عبد الکریم حائرى یزدى، میرزاى نائینى، سید ابو الحسن اصفهانى، شیخ محمد حسن کاشف الغطا، شیخ محمد حسین غروى اصفهانى،^[5] سید ابوتراب خوانسارى و سید محمد فیروزآبادى بهره‌ برد.^[6]

تألیفات

علامه امینی پس از رسیدن به مقام اجتهاد،^[7] شروع به نوشتن و تدوین در حوزه‌ی مباحث اسلامی بویژه شیعی  نمود که برخی از آنها عبارت‌اند از:

1. الغدیر^[8]

علامه کتاب الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، معروف به الغدیر را در 11 جلد با محوریت اثبات وصایت و جانشینی امام على(ع) از سوی پیامبر(ص) و نقل روایاتی که در مورد واقعه عید غدیر وجود دارد،^[9] نوشت. ایشان در این کتاب به بررسی روایاتی که در کتاب‌های علمای اهل سنت و تاریخ‌ اسلامى(کتب خطى و چاپى) پرداخت و به اغراض بعضى از تاریخ‌نگاران پیشین که در نقل روایات تعصب ناروا داشتند نیز اشاره کرد.^[10] وی هم‌چنین در این کتاب به معرفی شاعرانی که در زمینه‌ی غدیر شعر سروده‌اند، پرداخت.

گفتنی است که او برای جمع‌آوری این روایات علاوه در ایران به کشور هند،^[11] پاکستان و سوریه^[12] سفر کردند.

2. شهداء الفضیلة،^[13]

این کتاب، شامل زندگی‌نامه تعدادی از عالمان مسلمانی است که در راه احیای امر دین به فیض شهادت رسیده‌اند.^[14]

3. تفسیر فاتحه الکتاب،

4. تفسیر آیه قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَینِ وَ أَحْییتَنَا اثْنَتَینِ،^[15]
5. تفسیر آیه وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّک مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیتَهُمْ...^[16]
6. تفسیر آیه وَ کنْتُمْ أَزْواجاً ثَلاثَه،^[17]
7. الأسماء الحسنى،

این کتاب در مورد نام‌هایى است که در قرآن کریم، براى امام على(ع) آمده است.

8. ادب الزائر لمن یمم الحائر،^[18]
9. تعالیق و رسائل فی الفقه و الأصول،
10. تصحیح و تعلیق کتاب (کامل الزیارات) للشیخ ابن قولویه،
11. رجال الشیخ،
12. ریاض الأنس،
13. سیرتنا و سنتنا،
14. العترة الطاهرة فی الکتاب العزیز،

12. المقاصد العلیة فی المطالب السنیة،^[19]

تأسیس کتابخانه‌ی امیرالمؤمنین

علامه امینی علاوه بر نگارش آثار مهم علمی، در سال 1373 کتابخانه‌ی بزرگ امیرالمؤمنین(ع) را در نجف تأسیس کرد^[20] که حاوی هزاران کتاب‌های خطی نفیس و چاپی است.^[21]

توصیف

برخی از مؤلفان معاصر، از علامه به عنوان «علامه‌ی بزرگوار، مصلح عالیقدر».^[22] «علّامه، کبیر، مجاهد، شیخ»،^[23] عالم جلیل،^[24] مؤلّف بزرگوار، آیت حق، مرد جهاد و شهادت، از مفاخر اعلام قرن چهارده هجرى^[25] یاد کرده‌اند.

وفات

علامه امینی در روز 12 تیر ماه 1349ش (28 ربیع‌الثانی 1390ق)^[26] در تهران درگذشت، بدن او را به نجف بردند و در کتابخانه‌ی امیرالمؤمنین(ع) دفن کردند.^[27]

[1]. عقیقى بخشایشى، عبد الرحیم‏، طبقات مفسران شیعه‏، ص 908، قم، دفتر نشر نوید اسلام‏، چاپ چهارم، 1387ش‏.

[2]. آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن‏، طبقات أعلام الشیعة، ج 6، ص 158، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ اول، 1430ق.

[3]. طبقات مفسران شیعه، ص  909.

[4]. همان.

[5]. همان.

[6]. زمانى قمشه‏اى، على‏، هیئت و نجوم اسلامى‏، ج 4، ص 287، قم، موسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، 1387ش‏.

[7]. غروى، محمد، مع علماء النجف الأشرف‏، ج 2، ص 214، بیروت، دار الثقلین‏، چاپ اول، 1420ق.

[8]. طبقات مفسران شیعه، ص 909.

[9]. «اولین کتاب تألیف شده درباره خطبه غدیر»، 81803.

[10]. علامه امینى، الغدیر‏، ترجمه، جمعی از نویسندگان‏، ج ‏1، بخش ‏دوم، ص 163، تهران، بنیاد بعثت، بی‌تا.

[11]. طبقات أعلام الشیعة، ج ‏6، ص 158.

[12]. حسینی، محسن، گلابگیرنیک، محمود، زنگنه، ابراهیم، پسندیده، محمود، احمدیان شالچی، نسرین، نجف کانون تشیع، ص 158، مشهد، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامى، 1383ش.

[13]. طبقات مفسران شیعه، ص 909.

[14]. امین، سید محسن امین‏، مقدمة اعیان الشیعة، ج 2، ص 214، بیروت، دارالتعارف‏، 1406ق.

[15]. غافر، 11.

[16]. اعراف، 172.

[17]. واقعه، 7.

[18]. حکیم، حسن عیسى‏، المفصل فی تاریخ النجف الأشرف‏، ج 10، ص 123، قم، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، 1427ق.

[19]. همان، ج ‏10، ص 124.

[20]. طبقات أعلام الشیعة، ج ‏6، ص  158.

[21]. هیئت و نجوم اسلامى، ج ‏4، ص  287.

[22]. امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب‏، ج 9، ص 19، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه‏، چاپ اول، 1416ق.

[23]. حسون، محمد، مشکور، ام‏على، أعلام النساء المؤمنات‏، ص 740، تهران‏، چاپ دوم، 1421ق.

[24]. میر جلال الدین حسینی ارموی‏، مقدمه نقض و تعلیقات آن‏، ص 108،  1376ق.

[25]. طبقات مفسران شیعه، ص  908.

[26]. هیئت و نجوم اسلامى، ج ‏4، ص  287.

[27]. طبقات أعلام الشیعة، ج‏ 6، ص 158.