جستجوی پیشرفته
بازدید
35827
آخرین بروزرسانی: 1403/08/20
خلاصه پرسش
مکان هبوط حضرت آدم(ع) و حوا(س) و شیطان و مار در کجا بود؟
پرسش
آیا صحیح است که خدا آدم(ع) را به سراندیب و حوا را به جده و ابلیس را به بیسان و مار را به اصفهان فرود آورد؟
پاسخ اجمالی

نخست باید گفت؛ بحث از هبوط حضرت آدم(ع) و حوا(س) در مرحله‌ی اوّل به این نکته بستگی دارد که بهشتی را که حضرت آدم در آن سکونت داشت چگونه معنا کنیم! آیا این یک بهشت دنیایی بود یا آخرتی؟

آنچه مسلم است این است که بهشت خلد نبود. بر این اساس هبوط، هبوط مقامی است. به هرحال این بحث هم در میان مفسران مطرح شده است و هم در بین فلاسفه و هر یک در این زمینه نظریات و احتمالاتی را بیان فرموده‌اند که در این رابطه معنای هبوط آدم(ع) از بهشت را مطالعه کنید.

بعد از ذکر این مقدمه باید گفت؛ در آیات متعدد قرآن مجید، به اخراج حضرت آدم(ع) و حضرت حوا(س) از بهشت و هبوط آنان به زمین اشاره شده، ولی در هیچ آیه‌ای از قرآن، به مکان دقیق هبوط آنان اشاره‌ای نشده است.

اما در برخی گزارش‌های تاریخی و روایی، مکان‌هایی را برای هبوط آدم و حوا اعلام کرده،‌ و مدعی شده‌اند که همزمان با هبوط آن دو، شیطان و ماری که شیطان در آن پنهان شده بود نیز از بهشت به مکان‌های خاصی از زمین هبوط کردند.

این گزارش‌ها با تفاوت‌‌ها و تعارض‌هایی در منابع تاریخی وجود دارند که به بیان برخی از آنها می‌پردازیم:

آدم(ع) در هند و حوا در جده

برخی گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که مکان هبوط حضرت آدم(ع) در منطقه‌ی «سرندیب[1]»،[2] «سراندیب»،[3] «سرندید»،[4] «نهیل»،[5] (بهیل)[6] که بین «دهنج» و «مندل» از اراضی هند می‌باشند،[7] و کوه «باسم»،[8] «واسم»،[9] «واشم»،[10] «واش»،[11] «بوذ»،[12] «نود»،[13] «نوذ»،[14] «راهون»،[15] «رهون»،[16] « دروبه‏»[17] بود، و محل هبوط حوا در جده[18] و یا عرفه[19] بود.

در ضمن گفته شده است که آدم به جست‌وجوى حوا رفت تا در منطقه‌ی مزدلفه به هم رسیدند و مکان معارفه‏شان «عرفات» نام گرفت.[20]

روایتی از امام علی(ع) نیز وجود دارد که ناظر به هبوط حضرت آدم(ع) در منطقه سراندیب (سری لانکا) است:

شخصی از امام(ع) پرسید بهترین منطقه در زمین کجا است؟ حضرت(ع) فرمود: «یک وادی که به آن سراندیب گویند و حضرت آدم(ع) از آسمان در آن‌جا فرود آمد».[21]

کوه‌های صفا، مروه و ابو قبیس

بر اساس گزارشی تاریخی حضرت آدم(ع) بر کوه صفا و حضرت حوّاء(س) بر کوه مروه هبوط کردند.[22] روایتی از امام صادق‌(ع) نیز همین گزارش را تأیید کرده و دلیل نام‌گذاری این دو کوه را به همین دلیل می‌داند.[23]

روایتی از امام رضا(ع) هبوط حضرت آدم(ع) را بر روی کوه ابوقبیس اعلام می‌کند که فاصله‌ی چندانی با کوه‌های صفا و مروه ندارد.[24]

جمع‌بندی بین روایات

ابتدا باید گفت؛ دانستن مکان دقیق نزول پدر و مادر بشر، چیزی نیست که برای هر فرد مؤمنی لازم باشد و ندانستن آن هیچ مشکلی را به وجود نمی‌آورد. و شاید از همین‌رو قرآن بدان نپرداخته است؛ اما به هر حال بیشتر روایاتی که از ائمه اطهار(ع) رسیده(صرف نظر از اعتبار سندی)، ناظر به هبوط آدم(ع) و حوا(س) در منطقه‌ای از مکه است و با توجه به مقدس ‌بودن این شهر و نیز وجود روایاتی که بنای اول کعبه را به حضرت آدم(ع) نسبت می‌دهند، آغاز زندگی انسان از این منطقه به ذهن نزدیک‌تر است و باید به دنبال رد و یا توجیه گزارش‌های دیگر بود.

مکان نزول شیطان و مار

بر اساس برخی گزارش‌های نه چندان صحیح، شیطان در اندرون ماری پنهان شد و به بهشت راه یافت. صرف نظر از پذیرش این موضوع، کتاب‌های تاریخی در مورد منطقه فرود شیطان و مار گزارش‌هایی داده‌اند که با وجود تفاوت‌های فاحش در میان این گزارش‌ها، برخی از آنها به داستان‌سرایی نزدیک‌تر است. به هر حال برخی می‌گویند ابلیس در «میسان»،[25] (بیسان)[26] .... و مار در «اصبهان» فرود آمدند؛[27] اما برخی نیز گفته‌اند که ابلیس بر ساحل دریاى «ایله»[28] و یا جده[29] فرود آمد و مار در صحرا،[30] مدینه،[31] و یا اصفهان[32] فرود آمد!


[1]. جزیره‌‌ای در اقیانوس هند است که کوه بزرگی در خط استوا در آن منطقه وجود دارد. ر. ک: مدنی شیرازی، علی خان بن أحمد، الطراز الاول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول‏، ج 2، ص 128، مشهد، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث‏، چاپ اول، 1384ش.

[2]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 1، ص 122، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.

[3]. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 2، ص 595، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.

[4]. بلنسى، محمد بن على، تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‏، ج 1، ص 135، محقق، قاسمى، حنیف‏، بیروت، دار الغرب الإسلامی، چاپ اول، 1411ق.

[5]. ابن طاووس، علی بن موسی، سعد السعود للنفوس منضود، ص 36، قم، دار الذخائر، چاپ اول، بی تا؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 11، ص 196، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[6]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏1، ص 122.

[7]. سعد السعود للنفوس منضود، ص 36؛ بحار الأنوار، ج ‏11، ص 196.

[8]. همان.

[9]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏1، ص 122.

[10]. ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی‏، المنتظم،‏ محقق، عطا، محمد عبد القادر، عطا، مصطفی عبد القادر، ج 1،ص ص 139، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق.

[11]. همان.

[12]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏1، ص 122.

[13]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 36، بیروت، دار صادر، 1385ق.

[14]. المنتظم، ج ‏1، ص 209.

[15]. مسعودی، ابو الحسن علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق، داغر، اسعد، ج 1، ص 44، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، 1409ق.

[16]. یاقوت حموی، شهاب الدین ابو عبد الله، معجم البلدان، ج 3، ص 216، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، 1995م؛ تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‏، ج 1، ص 134.

[17]. تفسیر مبهمات القرآن الموسوم بصلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل‏، ج 1، ص 134.

[18]. سعد السعود للنفوس منضود، ص 36؛ بحار الأنوار، ج ‏11، ص 196.

[19]. ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق، حسینی‏، سید احمد،  ج 2، ص 82، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش.

[20]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏1، ص 121- 122

[21]. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، ج 1، ص 24، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق؛ شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 2، ص 595، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.

[22]. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للإمام علی بن أبی طالب ع، ص 21، قم، انصاریان، چاپ سوم، 1384ش.

[23]. کافی، ج ‏4، ص  192.

[24]. عیون اخبار الرضا(ع)، ج‏ 1، ص  285.

[25]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏1، ص 122.

[26].مروج‏الذهب،ج ‏1، ص 44؛ مکى بن حموش، الهدایة إلى بلوغ النهایة، تحت اشراف، بوشیخى، شاهد، ج 4، ص 2317،  شارجه امارات، جامعة الشارقه، کلیة الدراسات العلیا و البحث العلمی‏، چاپ اول، 1429ق.

[27]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏1، ص 122؛ الهدایة إلى بلوغ النهایة، ج ‏4، ص  2317.

[28]. همان دو منبع قبل.

[29]. مجمع البحرین، ج ‏2، ص 82.

[30]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏1، ص 122.

[31]. الهدایة إلى بلوغ النهایة، ج ‏4، ص  2317.

[32]. مجمع البحرین، ج ‏2، ص 82.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791871 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755965 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679154 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658414 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648276 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599843 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579970 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564683 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564016 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558560 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...