قیس بن مسهر اسدی[1] صیداوی،[2] از اصحاب و یاران امام حسین(ع)‌ بود[3] که چندین بار وظیفه رساندن نامه به حضرتشان و نیز بردن نامه و پیغام ایشان به دیگران را بر عهده گرفته و هنگام بردن یکی از این نامه‌ها بود که اسیر دشمن شد و در نهایت به شهادت رسید:

1. مردم کوفه برای دعوت امام حسین(ع) نامه‌هایی را به وسیله قیس و عبدالرحمن بن عبدالله‏ و عماره بن عبدالله به سوی آن‌حضرت(ع) فرستادند.[4]
2. به دنبال درخواست اهل کوفه، امام حسین(ع) قیس را به همراه مسلم بن عقیل به سوی آنها فرستاد.[5]
3. در میانه راه و هنگامی که مسلم در بیابان مسیر را گم کرده و دچار تشنگی شد، پیغامی توسط قیس بن مسهر برای امام فرستاد. [6]
4. امام(ع) نیز به نام مسلم پاسخ داد.[7] به احتمال زیاد، این پاسخ نیز توسط قیس برگردانده شد، زیرا هنگام ورود مسلم به کوفه، قیس نیز یکی از همراهان او بود. [8]
5. بار دیگر قیس بن مسهر از کوفه خارج شده و به کاروان امام پیوست.
6. 6. هنگامی که امام(ع) به منطقه حاجز رسید،[9] نامه‌ای را به وسیله قیس بن مسهر برای بزرگان اهل کوفه فرستاد، اما حصین بن نمیر او را محاصره کرد. قیس نیز با دیدن او نامه امام را پاره نمود. حصین وى را نزد عبیدالله بن زیاد فرستاد. ابن زیاد از او خواست تا نام افرادی که امام(ع) برای آنها نامه نوشته بود را افشا کند، اما قیس نپذیرفت. ابن زیاد مجدداً پیشنهاد داد تا برای رهایی از مجازات به صورت علنی امام حسین(ع) را نفرین کند، اما قیس در بالای منبر بر پیامبر اسلام(ص) درود فرستاد و براى امام على(ع) و فرزندانش(ع) طلب رحمت نمود و بر ابن زیاد و پدرش لعنت فرستاد. این خبر به ابن زیاد رسید، دستور داد تا او را از بالای قصر به پایین بیندازند.[10] استخوان‌های قیس بعد از سقوط شکست، اما هنوز اندک رمقى داشت که عبدالملک بن عمیر لخمى سرش را برید و او را به شهادت رساند.[11]

وقتی امام حسین(ع) از شهادت قیس آگاه شد، اشک از دیدگانش جاری شد و آیه‌ی «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ راجِعُونَ‏» را تلاوت نمود. سپس دعا نمود که خداى پر مهر، بهشت پرطراوت و پرنعمت را پاداشى براى او قرار دهد.[12]

بر این اساس، قیس از شهدایی است که قبل از شهادت امام حسین(ع) و در مکانی غیر از سرزمین کربلا به شهادت رسید.[13]

در زیارت‌نامه شهدا در روز عاشورا این‌گونه از وی تجلیل شده است: «السَّلَامُ عَلَى قَیسِ‏ بْنِ‏ مُسْهِرٍ الصَّیدَاوِی‏».[14]

[1]. ابن نما حلی، جعفر بن محمد، مثیر الأحزان، ص 25، قم، مدرسه امام مهدی عج، چاپ سوم، 1406ق.

[2]. همان.

[3]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الابواب(رجال طوسی)، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 104، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1427ق.

[4]. فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 1، ص 172، قم، رضی، چاپ اول، 1375ش.

[5]. ابو مخنف، وقعة الطف، ص 96،‌ قم، جامعه مدرسین، چاپ سوم، 1417 ق.

[6]. همان، ص 97.

[7]. همان.

[8]. همان، ص 99.

[9]. روضة الواعظین، ج ‏1، ص 177.

[10]. سید بن طاوس، اللهوف فی قتلی الطفوف، ترجمه، فهرى زنجانی‏، سید احمد، ص 75 – 77، تهران، جهان، چاپ اول، 1348ش؛ «اولین شهید در راه حرکت امام حسین(ع) به کوفه»، 49137.

[11]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 71، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[12]. مثیر الأحزان، ص 44.

[13]. «شهدای قیام عاشورا»، 28614.

[14]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 493، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.