یکی از شهدای کربلا که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند،[1] محمد بن أبی‌سعید (‌سعد،[2] سعید الاحول[3]) نوه جناب عقیل (و فرزند پسرعموی سید الشهداء) بود.[4] مادر ایشان کنیزی ام‌ولد بود.[5]

بر اساس برخی گزارش‌ها در منابع کهن؛ محمد بن ابی‌سعید، با دختری از امام علی(ع) به نام فاطمه ازدواج کرد و ثمره‌ی این ازدواج فرزندی به نام حمیده بود.[6] بر این اساس، این شهید، داماد امام علی(ع) و شوهر خواهر امام حسین(ع) نیز می‌شد.

برخی مقاتل متأخر اما می‌گویند؛ روز عاشورا زمانی‌که امام‌ حسین(ع) مشغول نبرد با سپاه دشمن بود، محمد بن أبی‌سعید که نوجوانی بیش نبود، در حالی‌که دو گوش‌واره در گوش و عمود خیمه‌ای به دست داشت و به اطراف نگاه می‌کرد، از خیمه بیرون آمد. در این هنگام شخصی به وی حمله نمود و او را به شهادت رساند.[7]

به هر حال زمان شهادت ایشان، اندکی قبل از شهادت عبدالله بن حسن، فرزند امام حسن مجتبی(ع) گزارش شده است.[8]

در برخی گزارش‌ها، لقیط بن ناشر(یاسر[9]) جهنی به عنوان قاتل ایشان معرفی شده است،[10] اما برخی گزارش‌ها نیز حاکی از آن است که ابن زهیر ازدى و لقیط بن یاسر جهنى به طور مشترک او را به شهادت رساندند.[11]

در زیارت ناحیه این‌گونه از این شهید تجلیل شده است:

«السَّلَامُ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ‏ أَبِی‏ سَعِیدِ بْنِ‏ عَقِیلٍ‏، وَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ لَقِیطَ بْنَ یاسِرٍ الْجُهَنِی»؛[12] سلام خدا بر محمد بن ابی‌سعید بن عقیل باد و نفرین خدا بر لقیط بن یاسر جهنی را که او را به شهادت رساند.

وی به همراه سایر شهدا در پایین پای امام حسین(ع) در کربلا دفن شده است.[13]

[1]. «شهدای قیام عاشورا»، 28614.           

[2]. ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، گردآورنده، آخوندی، محمد، ج، 2، ص 713، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1367ش.

[3]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 106، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[4]. شیخ مفید، الاختصاص، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، محرمی زرندی، محمود، ص 83، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، چاپ اول، 1413ق.

[5]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 469، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.

[6]. کاتب واقدی، ابن سعد محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، تحقیق، عطا، محمد عبد القادر، ج 8، ص 340، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق.

[7]. مقرّم، عبد الرزاق‏، مقتل الحسین(ع)، ص 294، بیروت، مؤسسة الخرسان للمطبوعات‏، 1426ق.

[8]. مناقب آل أبی طالب ع، ج ‏4، ص 106.

[9].  تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج ‏5، ص 469.

[10]. اقبال الاعمال، ج ‏2، ص 575.

[11]. رسان، فضیل بن زبیر، تسمیة من قتل مع الحسین ع‏، ص 151، قم، آل البیت(ع)‏، چاپ دوم‏، 1406ق.

[12]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 491، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.

[13]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 255، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1390ق.