آنچه مسلم است، سالک برای رسیدن به کمال نهایی خود باید مراحل و منازلی را در مسیر سیر و سلوک طی کند. این مراحل اگرچه با نام‌‌ها و عددهای متفاوتی ذکر شده است، اما همگی به یک مسیر واحد اشاره دارند.

مسلماً وقتی علوم ظاهری و تجربی؛ مانند طبابت جسم نیاز به استاد داشته باشد، طبابت روح که سخت‌‌تر و دقیق‌‌تر است، حتماً به طبیب و استاد احتیاج دارد.[1]

استاد اوّلیۀ برای همۀ انسان‌‌ها و راهنمای آنان، خداوند است. در قرآن آمده است: «خداوند سرپرست ایمان آورندگان است و آنها را از تاریکی‌ها به سوی نور می‌کشاند».[2] و  «کسانی که در راه ما تلاش کنند، قطعا آنها را  به راه‌­های خود هدایت می‌کنیم».[3]

به همین جهت پیامبرانش را برای هدایت خلق فرستاده است و پس از آنها ائمه اطهار(ع) و بعد از آنها انسان‌‌های وارسته، متقی و راه پیموده، سمت استادی خواهند داشت.

بنابر این از آن‌‌جا که اهل‌بیت(ع) فانی کامل در خداوند هستند، انسان نیز می‌تواند فانی در اهل‌بیت(ع) شود؛ زیرا فانی شدن در آن‌حضرات(ع)، عین فانی بودن در خداوند است. لازمه‌ی این فانی شدن تسلیم بودن در برابر اراده و خواست آنها است که عین تسلیم بودن در برابر اراده و خواست الهی است. افرادی؛ مانند جناب زهیر بن قین و وهب نیز در لحظات آخر فانی و تسلیم در برابر اراده و خواست امام حسین(ع) شدند.

اما با جست‌وجویی که در منابع روایی انجام پذیرفت، روایتی که اشاره داشته باشد دستگیری از عرفا و سالکین در مرحله‌ی فنا توسط امام رضا(ع) انجام می‌شود را در منابع معتبر شیعی نیافتیم.

البته در صورت دست‌‌یابی به آن، این پاسخ ویرایش خواهد شد.

[1]. «نیاز به استاد عرفان»، 7709؛ «لزوم وجود استاد در مسیر تزکیه و خودسازی»، 570؛ «استاد عرفان»، 8696؛ «مراحل سیر و سلوک»، 22814.

[2]. «اللَّهُ‏ وَلِیُ‏ الَّذینَ‏ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور...». بقره، 257.

.[3] «وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ‏ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنین‏». عنکبوت، 99.