انسان مکلّف، برای آگاهی و انجام احکام و دستورات دینی، سه راه دارد:

1. مجتهد باشد؛ یعنى بتواند احکام الهى را از روى ادله(قرآن، حدیث، اجماع و عقل) به دست آورد و به نظر خود عمل ‌کند.
2. به احتیاط، عمل کند؛ یعنى در اعمالش به گونه‌ای رفتار نماید که یقین کند تکلیفش را انجام داده است؛ مثلًا اگر بعضى از مجتهدین کارى را حرام و بعضى مباح می‌دانند، آن‌را ترک کند، و یا اگر بعضى آن‌را مستحبّ و بعضى واجب مى‌دانند آن‌را حتماً انجام دهد. البته این‌راه، مشکل است و احتیاج به اطّلاعات نسبتاً وسیعى از مسائل فقهى دارد.
3. از یک مجتهد تقلید کند، همان‌گونه که مردم در تمام امورى که تخصّص ندارند به متخصصان آن فن مراجعه نموده و به دستور آنها عمل می‌‌نمایند.[1]

بنابر این، مکلفى که مجتهد یا محتاط نیست، واجب است راه سوم را برگزیدند و  برای عمل به وظیفه‌ی شرعی خود طبق نظر یکی از مراجع تقلید عمل نماید. در غیر این صورت، چنانچه اعمالش را بدون تقلید انجام دهد، اعمال او باطل است؛ یعنى نمى‌تواند به آنها اکتفا کند.[2]

البته، اگر مکلّف مدتى اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد [و یا از فردی تقلید نماید که شایستگی تقلید را نداشت]، سپس از مجتهدى تقلید نماید، در صورتى که اعمال گذشته‌‌اش مطابق نظر آن مجتهد باشد، اعمالش صحیح است و الّا باطل خواهد بود.[3]

گفتنی است درصد بالایی از احکام، مانند رکعات نماز و وجوب روزه و ... مورد اتفاق نظر فقها بوده و عملا هر فردی که چنین عباداتی را انجام می‌دهد، به دلیل دانشی است که با واسطه آن را از فقها به دست آورده است و به عبارتی، نوعی تقلید در آن نهفته است. از این رو می‌توان احتمال داد که صحت چنین اعمالی، مبتنی بر تقلید از یک مرجع خاص نباشد.

در این زمینه می‌توانید پاسخ fa92237 را نیز ملاحظه فرمایید.

[1]. ر. ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ‌1، ص 11، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق؛ جهت آگاهی بیشتر در این زمینه می‌توانید به نمایه‌ 55 (دلیل لزوم تقلید از مجتهد) در همین سایت، مراجعه نمایید.

[2]. همان، ج ‌1، ص 13.

[3]. همان، ج ‌1، ص 25.