جستجوی پیشرفته
بازدید
223662
آخرین بروزرسانی: 1402/07/10
خلاصه پرسش
تقوا یعنی چه؟
پرسش
تقوا یعنی چه؟
پاسخ اجمالی

تقوا نیرویى بازدارنده درونى در وجود انسان است که او را در برابر ارتکاب کارهای خلاف حفظ مى‌‏کند.

درجه بالای تقوا آن است که علاوه بر دوری از گناهان و حرام‌ها، از آنچه احتمال گناه‌بودن آنها می‌رود و از مکروهات نیز اجتناب شود. تقوا داراى مراحل، شاخه‌ها و آثاری است که در پاسخ تفصیلی به آنها خواهیم پرداخت.

 

پاسخ تفصیلی

"تقوا" در اصل از ماده "وقی یقی وقایه" به معناى قراردادن خویش در پناهگاه است.[1] و در اصطلاح شرع، به معناى خویشتن‌دارى در برابر گناهان می‌باشد. 

به عبارت دیگر تقوا نیرویى بازدارنده  است که به صورت یک ملکه نفسانی و نیروی درونی در انسان به وجود آمده و او را در برابر طغیان شهوات و ارتکاب کارهای خلاف حفظ مى‏‌کند. کمال تقوا آن است که علاوه بر دوری از گناهان و محرمات، از مشتبهات نیز اجتناب شود. 

در آیات و احادیث، تشبیهات فراوانى براى تقوا بیان شده که به بعضی از آنها اشاره می‌شود: 

1. زاد و توشه: قرآن تقوا را به زاد و توشه تشبیه کرده و آن را بهترین زاد و توشه شمرده و می‌فرماید:" توشه برگیرید پس به درستی که بهترین توشه تقوا است".[2] 

2. لباس:  و نیز آن را به لباس تشبیه کرده و تقوا را بهترین لباس دانسته است: " لباس تقوا، بهترین لباس براى شما است.[3] 

3. دژی نیرومند: امام علی(ع) می‌فرماید " اى بندگان خدا! بدانید که تقوا دژى مستحکم و غیر قابل نفوذ است".[4] 

4. مرکب راهوار: و نیز در کلام دیگری می‌فرماید: "تقوا مانند مرکبى راهوار است که کنترل آن در دست  سوارش بوده و او را تا دل بهشت پیش مى‏‌برد."[5] 

5. بعضى از بزرگان، تقوا را به حالت کسى تشبیه کرده‏‌اند که از سرزمینی پر از خار عبور مى‌‏کند و سعى دارد دامن خود را کاملا جمع‌ کرده و با احتیاط گام بردارد مبادا نوک خارى در پایش بنشیند، و یا به لباسش آسیب برساند.[6] از این تشبیه به خوبى استفاده مى‌‏شود که تقوا به این نیست که انسان انزوا و گوشه‌گیری را انتخاب کند، بلکه باید در دل اجتماع باشد و اگر اجتماع آلوده بود، خود را حفظ کند.[7] 

تقوا، نشانه ایمان به" مبدء" و "معاد" یعنى خدا و رستاخیز و معیار فضیلت و افتخار انسان و مقیاس سنجش شخصیت او در اسلام به شمار می‌آید.[8] 

از نظر قرآن "تقوا" نوری الاهى است که هر جا راسخ شود، علم و دانش‏ مى‌‏آفریند.[9]

  مراحل تقوا 

تقوا داراى مراحلی است. بعضى از بزرگان براى تقوى سه مرحله قائل شده‏‌اند: 

1- نگهدارى نفس از گرفتار‌شدن در دوزخ و عذاب جاویدان از طریق تحصیل اعتقادات صحیح. 

2- پرهیز از هر گونه گناه اعم از ترک واجب و فعل معصیت. 

3- خویشتن‌دارى در برابر آنچه قلب آدمى را به خود مشغول مى‏‌دارد و از حق منصرف مى‌‏کند، و این تقواى خواص بلکه خاص الخاص است.[10] 

شاخه‌های تقوا

 تقوا داراى شاخه‏‌ها و شعبه‌هاى متعددی است، که از آن میان می‌توان به شاخه‌های زیر اشاره کرد:

تقواى مالى و اقتصادى، تقواى جنسى، تقوای اجتماعى، تقواى سیاسى، تقوای اخلاقی و ...

انسان باتقوا شخصی است که تقوا را در تمام این جهات رعایت کند. 

آثار تقوا 

تقوا آثار مثبت زیادی در زندگی انسان دارد که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم: 

1. انسان‌سازی: امام علی(ع ) می‌فرماید: تقوا یک ویژگی روحی و یک تربیت معنوی است که در پرتوش جان انسان ساخته و پرداخته می‌شود.[11] 

2. مسؤلیت‌پذیری: فرد باتقوا از زیربار مسئولیت‌های شرعی شانه خالی نمی‌کند، بلکه آنها را مشتاقانه می‌پذیرد و سختی‌ها و مشکلاتش را به جان می‌خرد و مسیر را هموار می‌کند. 

3. آزادگی: تقوا وسیله آزادی انسان از هر بندگی است کسی که دارای تقوا است در برابر شهوات به زانو در نمی‌آید؛ در برابر مقام و دیگر تمایلات نفسانی تسلیم نمی‌شود، بنابر این از هر هلاکتی در امان است. 

4. رستگاری در آخرت: تقوا کلید هدایت است و فرد باتقوا با انجام کارهای مثبت و گام برداشتن در مسیر هدایت، علاوه بر سعادت در دنیا به کسب پاداش‌های اخروی و ذخیره آن برای روز معاد موفق می شود.



[1]. راغب اصفهانى حسین بن محمد، مفردات فی غریب القرآن، ج1،ص 881 ماده،"وقی"؛ دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت‏، 1412 ق‏.

[2] . بقره، 197، "وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى".

[3] . اعراف، 26،" وَ لِباسُ التَّقْوى‏ ذلِکَ خَیْرٌ".

[4] . نهج البلاغه خطبه 157:"اعلموا عباد اللَّه ان التقوى دار حصن عزیز".

[5]. نهج البلاغه خطبه 16."... الا و ان التقوى مطایا ذلل، حمل علیها اهلها و اعطوا ازمتها، فاوردتهم الجنة ...".

[6] . ر.ک: ابو الفتوح رازى، حسین بن على‏، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، ج 1، ص 101 ، ‏بنیاد پژوهش هاى اسلامى آستان قدس رضوى‏، مشهد، 1408 ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏1، ص 80، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، تهران‏، 1374 ش‏.‏

[7] . تفسیر نمونه، ج ‏22، ص 204.

[8] . حجرات، 14،" إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ".

[9] . بقره، 282 " اتَّقُوا اللَّهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ ".

[10]. تفسیر نمونه، ج ‏22، ص 205؛ علامه مجلسى، بحار الانوار" ج 70، ص 136، مؤسسة الوفاء، بیروت - لبنان، 1404 هـ ق.

[11]. نهج البلاغه، خطبه متقین.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    774249 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    747653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    668729 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    653325 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    645419 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    592080 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    578767 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    562503 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    562418 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    556982 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...