خصوصیات فردی انسان مؤمن و متدین و صفات و ویژگی های یک فرد با ایمان را خداوند متعال در قرآن کریم و معصومین ( علیهم السلام ) در سخنان گهربار خود بیان نموده اند. از بارزترین صفات مؤمن، ادای واجبات[1] و ترک محرمات الاهی[2] است.

در روایات؛ جدای از این دو، صفات زیادی برای مؤمن شمرده شده است. البته همان طور که روشن است درجه ایمان بالاتر از اسلام است و مؤمن بالاتر از مسلمان؛ یعنی برای ورود به اسلام فقط گفتن شهادتین کافی است، ولی برای رسیدن به درجه ایمان راهی بس طولانی در پیش است. خداوند در قرآن کریم با تعبیر بسیار جالبی از قول کسانی که به ظاهر ایمان آورده اند؛ می فرماید: "بادیه نشینان گفتند: ایمان آورده‏ایم، بگو: ایمان نیاورده‏اید بلکه بگویید مسلمان شده‏ایم؛ و هنوز ایمان در دلهایتان نفوذ نکرده است. اگر اطاعت خدا و پیامبر وى کنید، چیزى از اعمالتان نمی کاهد که خدا آمرزگار و رحیم است.[3]" بله ایمان بعد از اطاعت خدا و پیامبرش در همه زمینه ها آشکار می شود  با توجه به این نکته بیان می شود:

روزی حضرت امام علی (ع) صفات مؤمن را از پیامبر(ص) سؤال کرد؛ حضرت در جواب یکصدو سه صفت برای مؤمن برشمردند که به جهت اختصار به برخی از آن اشاره می شود: مؤمن حلیم و صبور، خوش گفتار و گشاده دل است، شادی او در صورتش نمایان و حزنش در سینه پنهان. خنده اش تبسم و اجتماعش تعلٌم است، غافل را تذکر می دهد و جاهل را تعلیم. در امری که به او مربوط نیست وارد نمی شود. غیبت هیچ شخصی را نمی کند و در شبهات احتیاط می کند. بسیار بخشنده است. از عسل شیرین تر و از کوه سخت تر است. سرٌ کسی را آشکار نکرده و زیاد عبادت می کند، در امانات مردم بسیار امین و راستگو و عفیف است. به وعده هایش وفا می کند، به دنبال امور متعالی و برتر است، خرج زندگی اش کم و عبادتش زیاد است، باطل را از دوستش قبول نمی کند و حق را حتی از دشمنش نیز قبول می کند، در کَسب اش شبهه (چه رسد به حرام) وارد نمی کند. اگر با کسی دشمن باشد؛ این دشمنی او را از انصاف خارج نمی کند، و اگر کسی را دوست داشته باشد؛ به خاطر او به گناه نمی افتد. قطع رحم نمی کند (با پدر و مادر و فامیل، قطع ارتباط نمی کند و به آنها خصوصاً پدر ومادر احترام می گذارد.) و با ایتام مهربان است.[4]

با متصف شدن به این صفات و دیگر صفات مشابه که در روایات ما برای مؤمن ذکر شده است با استعانت از خداوند می توان به یک انسان نمونه و مورد قبول دین تبدیل شد.

برای اطلاع بیشتر می توان به بحارالانوار، ج68 ص384 و دو کتاب مرحوم صدوق؛ خصال ،ج2ص571 و صفات الشیعه، ص6مراجعه نمود.