جستجوی پیشرفته
بازدید
282
آخرین بروزرسانی: 1402/08/06
خلاصه پرسش
ماجرای غاشیه که در ابتدای سوره‌ای با همین نام در قرآن به آن اشاره شده چیست؟
پرسش
قرآن خطاب به پیامبرش می‌گوید: آیا از حدیث غاشیه خبر داری؟! مراد از حدیث غاشیه چیست؟
پاسخ اجمالی

همان‌گونه که در پرسش آمده،‌ خدای متعال در ابتدای سوره‌ی غاشیه خطاب به پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید:

«هَلْ أَتاکَ حَدِیثُ الْغاشِیَةِ»؛ آیا از داستان غاشیه خبر داری؟!

«غاشیه» در لغت به معناى چیزی است که همه جا را بپوشاند و فرابگیرد و در این‌ آیه، کنایه از روز قیامت است.[1]

 این آیه یک جمله‌ی استفهامى خطاب به پیامبر(ص) است؛ اما نه به منظور سؤال جدى؛ زیرا به‌یقین آن‌حضرت از وقوع قیامت و بسیاری از جزئیات آن آگاه بود؛ بلکه طرح این موضوع به صورت پرسش تنها برای نشان‌دادن اهمیت موضوع است.[2]

«حدیث» به معناى پیش آمد بی‌سابقه، یا به معناى مصدرى(حدوث)، یا به معنای (حادثه) بوده، و مضافی در آن به تقدیر گرفته شده است؛ یعنی آیا خبر حادثه به شما رسیده است؟!

در این صورت، ‌اضافه‌شدن «حدیث» به «الغاشیه» نیز از باب «اضافه موصوف به صفت» است. گویا اکتفا به وصف کوتاه «الغاشیه»، براى این است که چگونگى و خصوصیات آن‌را نمی‌توان دریافت؛ بلکه تصویرى که از این حادثه‌ی بزرگ می‌توان ارائه نمود، همین است که همه کس و همه چیز را فرامی‌گیرد و می‌پوشاند.[3]

به هر حال، کلمه «الغاشیة» می‌تواند اشاره‏ به حوادث نهایى جهان، و پیش‌درآمد قیامت، یعنی نفخ صور دوم باشد؛[4] از این جهت که سراسر زمین و آسمان‌ها را فرامی‌گیرد، و اندیشه‌‏ها را پر از هراس و وحشت می‌نماید، و همه چیز را از یاد می‌برد. همچنین می‌‏تواند عذابى باشد که در قیامت، ساکنان دوزخ را فرامی‌گیرد، و درهای رحمت و خیر و نجات را به روى آنان می‌پوشاند. مایه‌ی این عذاب همان کفر و ظلم و گناه است. همه‌ی این حوادث و تحولاتى که از اندیشه‌ی بشر دور و برتر است، معلول اراده قاهرانه خداوند، و قسمتى هم مربوط به دستاورد و اعمال انسان است.[5]

بنابر این، نظر اکثر مفسران آن است که غاشیه در این آیه، به معنای قیامت بوده، و حدیث غاشیه داستان حوادث و اتفاقات بزرگ آن‌روز است.[6]

تفسیر دیگر آن است که منظور از غاشیه، آتشی در دوزخ است که چهره‌هاى کفّار را در قالب عذاب و شکنجه فرامی‌گیرد. شبیه آنچه که خدای تعالی در جایی دیگر و با استفاده از همین ریشه لغوی فرمود:

«تَغْشى‏ وُجُوهَهُمُ النَّارُ»؛[7] چهره‌‏هاى ایشان را آتش فرامی‌گیرد و می‌پوشاند.[8]

البته اختصاص «غاشیه» به عذاب دوزخیان، سازگاری چندانی با ادامه آیه ندارد؛ زیرا در ادامه می‌خوانیم که چهره‌هایی هنگام رخداد غاشیه (و بعد از آن)، خرّم و خوشحال‌اند. «وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَاعِمَةٌ».

به همین دلیل، تفسیر آن با روز قیامت و حسابرسی، با مجموعه آیات پیرامونی سازگاری بیشتری دارد.

اما این‌که چرا آن‌روز را غاشیه نامیدند، شاید برای آن باشد که در آن‌روز عذاب به صورت دفعی کفار را فرامی‌گیرد و بر آنها فرود می‌آید؛ یعنی حوادث وحشتناک آن، ناگهان همه را زیر پوشش خود قرار می‌‏دهد.[9]

احتمال دیگر آن است که چون فراگیری آن گسترده است و خلق اولین و آخرین در آن‌جا جمع‌اند، از این جهت قیامت را غاشیه نامیده‌‏اند.[10]

در پایان باید گفت؛ آنچه مسلم است، واژه «غاشیه» ناظر به فراگیر بودن است،‌ چه فراگیری حسابرسی برای همه انسان‌ها از ابتدا تا انتها، چه فراگیری عذاب برای دوزخیان و چه فراگیری پاداش رفتار نیک برای بهشتیان!


[1]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 607، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.

[2]. ر. ک: قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج ‏21، ص 25، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، 1364ش؛ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ‏6، ص 342، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق؛ طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏20، ص 273، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[3]. الجامع لأحکام القرآن، ج ‏21، ص 26؛ طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، ج ‏4، ص 28، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، 1362ش.

[4]. الجامع لأحکام القرآن، ج ‏21، ص 26.

[5]. پرتوى از قرآن، ج ‏4، ص 28- 29.

[6]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏20، ص 273.

[7]. ابراهیم، 50.

[8]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 10، ص 725، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

[9]. بانوی اصفهانی، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ‏15، ص 115، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1361ش؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏26، ص 414، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[10]. مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ‏15، ص 115.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • فیض در عرفان به چه معنا است؟
    20523 اصطلاحات 1391/10/25
    مقصود اهل معرفت از فیض، همان چیزی است که در فلسفه از آن به بخشش وجود(اعطای وجود) تعبیر می‌آورند. توضیح این‌که از نظر اهل معرفت، ذات متعالی خداوند هستی محض است، شدت و کمال هستی او موجب تحقق موجودات، و به بیان دقیق‌تر موجب عشق به ظهور ...
  • آیا برای آسان‌تر شدن بازپرداخت وام دعایی وجود دارد؟
    5504 حدیث 1394/12/18
    در روایات برای ادای دین(بازپرداخت وام)، دعاهای متعددی توصیه شده است.[1] از جمله این دعاها، دعایی است که از امام سجاد(ع) در کتاب صحیفه سجادیه وجود دارد: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ تُخْلقُ بِهِ وَجْهِی، وَ یَحَارُ ...
  • برخورد پیامبر(ص) با بادیه‌نشینان چگونه بود؟
    7901 رفتار با پیروان 1397/02/09
    بیشتر عرب‌های بادیه‌‌نشین که به آنها اعرابی نیز گفته می‌شود،[1] به حکم دورى از تعلیم و تربیت و شنیدن آیات الهى و سخنان پیامبر(ص)، دارای کفر و نفاق شدیدتری نسبت به دیگر افراد جامعه بودند و البته این قاعده‌ای کلّی‏ نبوده و در میان ...
  • آیا تفسیر کلام خداوند توسط غیر رسول و فرستاده او مجاز است؟
    19453 شیعه و قرآن 1388/04/23
    بر خلاف دیگر کتب آسمانی که دچار تحریف شده اند، اکنون ما هیچ مطلب خلاف واقعی را در قرآن مشاهده نمی نماییم و حتی آنانی که به معانی خاصی از تحریف نیز معتقدند، از این نکته غافل نمانده اند. خداوند، قرآن کریم را با متنی آسان و قابل ...
  • آیا استبرای از بول(ادرار) به جای استبرای از منی کافی است؟
    7020 استبرا 1399/12/11
    استبرای از منی با ادرار کردن محقق می‌شود و فایده‌اش آن است که اگر بعدا رطوبت مشکوکی خارج شد، حکم به پاکی آن رطوبت می‌شود.حال اگر فرد جُنبی ادرار نداشت و به شکل استبرای از بول(ادرار)، استبرا نمود و با این عمل اطمینان پیدا کرد که منی در مخرج بول ...
  • مهم ترین راه مقابله با جنگ روانی چیست؟
    71292 حکومت دینی در نظام بین الملل 1388/10/13
    یکیاز روش های به زانو در آوردن و تسلط بر دشمن جنگ روانی است که کارآیی و تأثیر آن به مراتب از جنگ های نظامی و فیزیکی بالاتر است. رسول گرامی اسلام (ص) در ابتدای بعثت، هدف شدیدترین هجمه های روانی و تبلیغاتی کفار قرار گرفتند. ...
  • بر اساس آموزه‌های اسلامی، شخصیت افراد در چندسالگی به صورت کامل شکل گرفته و قابل تغییر نخواهد بود؟
    7750 حدیث 1397/05/21
    بر اساس آموزه‌های اسلامی و با جمع‌بندی آیات و روایات، این‌گونه نیست که بعد از گذر از سنّی، انسان نتواند شخصیت خود را تغییر داده و مجبور باشد تا آخر عمر و به صورت جبری در سایه شخصیتی ثابت ادامه حیات دهد، اما بر اساس واقعیت علمی و ...
  • آیا هویت سفیانی، یمانی، خراسانی، شعیب ابن صالح، زرقاوی،در روایات آمده است؟
    57262 حدیث 1388/11/15
    در روایات ما ویژگی های زیادی در باره علائم ظهور حضرت مهدی(ع) بیان نشده است و تنها اشاراتی به بعضی از مشخصات آنها شده است که به چند مورد از آنها اشاره می کنیم : 1. خروج سفیانی، یکی از علامات ظهور حضرت مهدی(عج) خروج ...
  • آیا علت انکار خدا نارسائی در دلایل اثبات خداست؟
    13528 Islamic Philosophy 1390/09/05
    این حقیقت که انبیای الاهی با همه حکمت و براهین قاطع خود، باز هم مورد انکار افراد کافر در زمان خود قرار گرفته اند، نشانگر عناد منکران است؛ چرا که نمی خواهند حق را تصدیق کنند، نه این که دلایل کافی ارائه نشده، یا دلایل منکران همگی رد نشده ...
  • معنای اصطلاحات «علت تامه»، «علت ناقصه» و «علت مُعد» چیست؟
    6750 بیشتر بدانید 1401/02/11
    در پاسخ به این پرسش باید به تفاوت انواع علت‌ها دقت کرد که از یک نگاه به «علت تام»، «علت ناقص» و «علت مُعِدّ» تقسیم مى‏شود:علت تام: علتی است که وجود او موجب وجود معلول خواهد شد، و عدم او عدم معلول را در پی خواهد ...

پربازدیدترین ها