جستجوی پیشرفته
بازدید
574
آخرین بروزرسانی: 1403/05/28
خلاصه پرسش
خدایا! تمام نیکی‌هایت، تفضل است(جمیع احسانک تفضل). این فراز از صحیفه سجادیه ناظر به چه نکته‌ای است؟
پرسش
«اذ جمیع احسانک تفضل»، در صحیفه سجادیه به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی

یک نیکی‌ می‌تواند پاسخی متناسب به نیکی دیگران باشد و یا آن‌که بدون هیچ رفتاری از دیگران که پاسخ متقابلی را بطلبد، انجام شده باشد و طبیعی است که نوع دوم آن ارزشمندتر است.

با این مقدمه باید گفت که «تفضل» از ریشه «فضل»، در لغت به معنای زیاده از حد میانه است و به هر بخششی که دادن آن واجب نیست، «فضل» گفته می‌شود.

در همین راستا و در نگاهی عارفانه، تمام لطف و کَرَم‌های پروردگار نسبت به بندگان خویش، نوعی «فضل الهی» است، نه آن‌که که بندگان چیزی از خدا طلب‌کار بوده و شایستگی دریافت آن‌را داشته باشند.

این سخن امام سجاد(ع) که می‌فرماید:«جَمِیعُ‏ إِحْسَانِکَ‏ تَفَضُّل»،[1] ناظر به همین برداشت عارفانه از نیکی‌های پروردگار است؛ یعنی خدایا هر احسانی که می‌کنى از روى تفضل است‏.

بر اساس آنچه از این سخن و دیگر آیات و روایات استفاده می‌شود، احسان، نیکى و عنایت پروردگار به بندگان خود، ناشی از «تفضّل» است، نه آن‌که انسان کار و تلاشی را انجام داده و به صورت طبیعی مستحق دریافت پاسخی نیک باشد!

به عبارت دیگر، فضل و تفضّل یعنى لطف و بخشش مجّانى خدای متعال به نیازمند و دردمند.

البته لطف و احسان مجّانی خداوند به بنده خویش بدون آن‌که استحقاقش را داشته باشد، معنایش آن نیست که بنده هیچ عملی انجام ندهد و باز هم به فضل الهی امیدوار باشد؛ بلکه معنای دقیقش آن است که یک شخص عارف، هیچ عمل بزرگ و کوچک خود را به اندازه‌ای نمی‌بیند که خود را مستحق پاداشی برای آن بداند.

از این‌رو، تفضل الهی منافاتی با آن ندارد که اعمال نیکی که در قرآن و روایات بارها بر آن تأکید شده و سبب رضایت پروردگار و ورودمان به بهشت است را ترک کنیم؛ زیرا فرمان خدا را باید بپذیریم؛ چه ثوابی به دنبال داشته باشد و چه پاداشی برای آن در نظر گرفته نشده باشد. با این نگاه، ما مستحق پاداش نیستیم، اما خداوند در آخرت، فضلش را شامل حالمان خواهد کرد، همان‌گونه که در دنیا تمام انسان‌ها از ابتدای تولد از فضل و احسان الهی برخوردارند، بدون آن‌که طلب‌کار و مستحق چنین فضلی باشند.

برای آگاهی بیشتر در این زمینه به مدخل «تفضل» در همین پایگاه مراجعه نمایید.


[1]. على بن الحسین ع(امام چهارم)‏، الصحیفة السجادیة، ص 64، قم، دفتر نشر الهادی، چاپ اول، 1376ش.

 

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها