جستجوی پیشرفته
بازدید
649
آخرین بروزرسانی: 1403/05/28
خلاصه پرسش
خدایا! تمام نیکی‌هایت، تفضل است(جمیع احسانک تفضل). این فراز از صحیفه سجادیه ناظر به چه نکته‌ای است؟
پرسش
«اذ جمیع احسانک تفضل»، در صحیفه سجادیه به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی

یک نیکی‌ می‌تواند پاسخی متناسب به نیکی دیگران باشد و یا آن‌که بدون هیچ رفتاری از دیگران که پاسخ متقابلی را بطلبد، انجام شده باشد و طبیعی است که نوع دوم آن ارزشمندتر است.

با این مقدمه باید گفت که «تفضل» از ریشه «فضل»، در لغت به معنای زیاده از حد میانه است و به هر بخششی که دادن آن واجب نیست، «فضل» گفته می‌شود.

در همین راستا و در نگاهی عارفانه، تمام لطف و کَرَم‌های پروردگار نسبت به بندگان خویش، نوعی «فضل الهی» است، نه آن‌که که بندگان چیزی از خدا طلب‌کار بوده و شایستگی دریافت آن‌را داشته باشند.

این سخن امام سجاد(ع) که می‌فرماید:«جَمِیعُ‏ إِحْسَانِکَ‏ تَفَضُّل»،[1] ناظر به همین برداشت عارفانه از نیکی‌های پروردگار است؛ یعنی خدایا هر احسانی که می‌کنى از روى تفضل است‏.

بر اساس آنچه از این سخن و دیگر آیات و روایات استفاده می‌شود، احسان، نیکى و عنایت پروردگار به بندگان خود، ناشی از «تفضّل» است، نه آن‌که انسان کار و تلاشی را انجام داده و به صورت طبیعی مستحق دریافت پاسخی نیک باشد!

به عبارت دیگر، فضل و تفضّل یعنى لطف و بخشش مجّانى خدای متعال به نیازمند و دردمند.

البته لطف و احسان مجّانی خداوند به بنده خویش بدون آن‌که استحقاقش را داشته باشد، معنایش آن نیست که بنده هیچ عملی انجام ندهد و باز هم به فضل الهی امیدوار باشد؛ بلکه معنای دقیقش آن است که یک شخص عارف، هیچ عمل بزرگ و کوچک خود را به اندازه‌ای نمی‌بیند که خود را مستحق پاداشی برای آن بداند.

از این‌رو، تفضل الهی منافاتی با آن ندارد که اعمال نیکی که در قرآن و روایات بارها بر آن تأکید شده و سبب رضایت پروردگار و ورودمان به بهشت است را ترک کنیم؛ زیرا فرمان خدا را باید بپذیریم؛ چه ثوابی به دنبال داشته باشد و چه پاداشی برای آن در نظر گرفته نشده باشد. با این نگاه، ما مستحق پاداش نیستیم، اما خداوند در آخرت، فضلش را شامل حالمان خواهد کرد، همان‌گونه که در دنیا تمام انسان‌ها از ابتدای تولد از فضل و احسان الهی برخوردارند، بدون آن‌که طلب‌کار و مستحق چنین فضلی باشند.

برای آگاهی بیشتر در این زمینه به مدخل «تفضل» در همین پایگاه مراجعه نمایید.


[1]. على بن الحسین ع(امام چهارم)‏، الصحیفة السجادیة، ص 64، قم، دفتر نشر الهادی، چاپ اول، 1376ش.

 

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    799288 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    762653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685750 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661275 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    650043 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603378 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580640 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    574987 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565643 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564880 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...