جستجوی پیشرفته
بازدید
44612
آخرین بروزرسانی: 1399/12/02
خلاصه پرسش
آیا ملک الموت(عزرائیل) جان هر موجود زنده‌ای را می‌گیرد؟
پرسش
آیا ملک الموت جان هر موجود زنده‌ای را می‌گیرد؟
پاسخ اجمالی
از اطلاق روایات می‌توان فهمید که ملک الموت(عزرائیل) در رأس وسائط الهی در گرفتن جان قرار دارد و جان تمام موجودات زنده را می‌گیرد، ولی مهم آن است که بدانیم گیرنده‌ی جان همه‌ی موجودات زنده خداوند است و سنتش بر این تعلق گرفت که این کار را با واسطه انجام دهد، چه این واسطه ملک الموت باشد، یا واسطه‌ای دیگر.
پاسخ تفصیلی

در قرآن آمده است که: «خداوند جان‌ها را موقع مرگشان می‌گیرد».[1]

خداوند در این آیه‌ی شریفه، گرفتن جان‌ها را کار خودش معرفی می‌کند و اگر مسندالیه «الله» را مقدم بر مسند «یتوفّی» آورده، برای آن است که حصر را بفهماند؛ یعنی قبض روح فقط کار خدا است، نه غیر خدا.[2]

در عین حال از آیات دیگر قرآن استفاده می‌شود که خداوند امور این جهان را به وسیله‌ی گروهی از فرشتگان تدبیر می‌کند. چنان‌که در آیه‌ی 5 سوره‌ی نازعات می‌فرماید: «سوگند به فرشتگان که به فرمان خدا امور را تدبیر می‌کنند».

و سنت الهی بر این تعلق گرفته است که امور و کارها از طریق اسباب آن، اجرا و پیاده شوند.

از این‌رو؛ گروهی از فرشتگان، مأمور قبض ارواح‌اند و در رأس آنها[3] ملک الموت(عزرائیل) قرار دارد.[4]

قرآن در این‌باره می‌فرماید: «بگو، ملک الموت که مسئول گرفتن جان شما است، جانتان را می‌گیرد».[5] و «تا هنگامی که مرگ یکی از شما فرا می‌رسد فرشتگان ما (فرشتگان مرگ) جان او را می‌گیرند».[6]

اگر این دو آیه را در کنار آیه‌ی اول قرار دهیم، این معنا به دست می‌آید که گرفتن جان در اصل کار خدا است نه غیر او، و به تبعیت و اجازه‌ی خدا، کار ملک الموت است و به تبعیت و اجازه‌ی ملک الموت، کار یاران ملک الموت که فرستادگان خدا هستند می‌باشد.[7] همه‌ی کارها در جهان هستی در دست خداوند است و فرشتگان مجریان فرمان او هستند.

در روایت آمده است: شخصی از امام صادق‌(ع) در مورد این آیات سؤال کرد که خداوند می‌فرماید: «خدا جان‌ها را موقع مرگشان می‌گیرد»، و در جای دیگر می‌فرماید: «بگو ملک الموت که مسئول گرفتن جان شما است، جانتان را می‌گیرد». و در جای دیگر فرموده است: «...کسانی که فرشتگان جان آنها را می‌گیرند...».[8] همچنین در جای دیگر می‌فرماید: «فرستادگان ما جانش را می‌گیرند»، با این‌که در یک ساعت در دنیا هزاران نفر که عددشان را کسی جز خدا نمی‌داند، می‌میرند، این چگونه ممکن است که ملائکه یا ملک الموت در آن واحد به قبض روح همه‌ی اینها برسد؟

امام در جواب فرمود: «خدای تبارک و تعالی برای ملک الموت کارکنان و یارانی از ملائکه قرار داده است که او نسبت به آنها به منزله‌ی فرمانده است و هر یک را به مأموریتی می‌فرستد، پس هم ملائکه قبض روح می‌کنند و هم خود ملک الموت، آن‌گاه خدا آن ارواح را از ملک الموت می‌گیرد».[9]

شخص زندیقی پیش علی(ع) ‌آمد و ادعا کرد که در قرآن تناقض وجود دارد؛ چون در یک‌جا آمده خدا جان انسان را می‌گیرد، در جای دیگر فرمود: ملک الموت این کار را انجام می‌دهد، و در جای دیگر به گروهی از ملائکه نسبت داده است. آن‌حضرت در جواب فرمود: «ملک الموت یاورانی از ملائکه‌ی رحمت و ملائکه‌ی عذاب دارد که کار آنها کار ملک الموت است و هر آنچه انجام می‌دهند منسوب به او است. و کار ملک الموت هم کار خدا است؛ چون خدا جان‌ها را به دست هر کس که بخواهد می‌گیرد و کارهای دیگر را نیز مثل عطا و منع کردن، پاداش دادن و عذاب کردن، به دست هر کس که بخواهد انجام می‌دهد و همانا کار مأمورانش کار خود او است، همان‌طور که در قرآن فرمود: شما نمی‌خواهید مگر این‌که خدا بخواهد[10]». [11]

به عبارت دیگر؛ در آن صورتی که عزرائیل خود به گرفتن جان اقدام نمی‌کند هم می‌توان آن کار را به او و خدا استناد داد؛ زیرا همه‌ی اسباب، نیرو و قدرت خود را از خدا گرفته و در تحت تدبیر الهی ‌است. همچنین وسایط دیگر غیر از ملک الموت از جنود و سربازان ملک الموت به حساب می‌آیند. و همان‌گونه که می‌شود این کار را به اسباب مباشر استناد داد، می‌توان به وسائط میانی و نهایی هم نسبت داد، مانند فتح و پیروزی در جنگ که حقیقتاً به سربازان، ملت، فرماندهان و فرمانده کل، نسبت داده می‌شود.

با این مقدمه به پاسخ این سؤال می‌پردازیم که قبض روح موجودات زنده دیگر، غیر از انسان‌ها به دست چه کسی انجام می‌شود؟

امام علی(ع) در روایتی فرمود: «... همین مقدار برای تو بس است که بدانی خداوند زنده می‌کند و می‌میراند و همانا او جان‌ها را به دست هر کس که بخواهد می‌گیرد، به وسیله‌ی ملائکه یا غیر ملائکه».[12]

بنابر این، مهم آن است که بدانیم خدا این کار را انجام می‌دهد و با واسطه هم انجام می‌دهد، چه این واسطه ملک الموت باشد یا نباشد.

البته در روایت دیگری آمده است: «آن‌گاه که پیامبر(ص) در معراج بود از ملک الموت می‌پرسد: آیا تو جان همه‌ی کسانی که مرده‌اند و خواهند مرد، را می‌گیری؟ او گفت: بلی ... تمام دنیا و آنچه خداوند برای من مسخّر فرموده است، در نزد من مثل سکه‌ای است در دست مردی که آن‌را در دست خود هر طور بخواهد می‌گرداند و من در تمام خانه‌های دنیا روزی پنج بار سرکشی می‌کنم [که ببینم نمازشان را به موقع بجا می‌آوردند یا نه؟]».[13]

از اطلاق این روایت می‌توان این احتمال را تقویت کرد که ملک الموت جان تمام موجودات زنده را می‌گیرد، حتی موجودات زنده‌ای که انسان نیستند.


[1]. «اللهُ یَتَوَفّى الْأَنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا». زمر، 42.

[2]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏17، ص 269، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[3]. زیرا مراتب وجودی فرشتگان با همدیگر مختلف است، و در این بین درجه‌ی وجودی عزرائیل(ملک الموت) از فرشتگانی که در گرفتن جان از آنها استفاده می‌شود، بالاتر است.

[4]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 17، ص 140، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[5]. سجده، 11.

[6]. انعام، 61.

[7]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏17، ص 269.

[8]. نحل، 32.

[9]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 136، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[10]. انسان، 20؛ تکویر، 29.

[11]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 6، ص 140، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[12]. همان، ص 143.

[13]. همان، ص 141.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا «اخلاق فضیلت» ارتباطی با «فضیلت‌مندی» به معنای دینی آن دارد؟
    5977 انسان شناسی 1396/11/03
    اخلاق فضیلت، به عنوان شاخه‌ای از اخلاق هنجاری،[1] بر رفتار فضیلت‌مندانه با دیدگاهی غایت‌اندیشانه و کمال‌طلبانه تأکید دارد و در آن تلاش می‌شود مبنایی عقلانی و کامل برای گزاره‌ها و کنش‌های رفتاری وضع شود که مبتنی بر سعادت‌محوری با توجه به «خیر» است.
  • «ضروری دین» و «ضروری مذهب» یعنی چه؟
    1467 1402/06/21
    در پاسخ به این پرسش، توضیح مختصری در مورد این دو اصطلاح که کاربرد فراوانی در متون اسلامی دارد، ارائه می‌کنیم:ضروری دین: آنچه تمام فرقه‌ها و گروه‌های اسلامى آن‌‏را جزو آموزه‌های قطعی و تردیدناپذیر دین اسلام می‌دانند؛ ضروری دین نامیده می‌شود. اموری مانند توحید و یگانگی پروردگار، ...
  • فلسفه انفاق به فقیران چیست؟
    17933 تفسیر 1389/03/05
    گاهی گفته می‌شود: اگر فلانى فقیر است لابد کارى کرده که خدا می‌خواهد فقیر بماند، و اگر ما غنى هستیم لابد عملى انجام داده‌ایم که مشمول لطف خدا شده‌ایم، بنابراین نه فقر آنها و نه غناى ما هیچ‌کدام بی‌حکمت نیست! در حالی که دستور الهی به انفاق به ...
  • آیا ارتباط جنسی جن‌ها برای زاد و ولد مثل انسان‌ها است؟
    89185 تفسیر 1391/11/03
    از آیات متعدد قرآن کریم، استفاده می‌شود که، جنّیان چون انسان‌ها با یکدیگر سخن می‌گویند و یکدیگر را به نیکوکارى دعوت کرده و از عذاب خدا می‌ترسانند. همچنین همانند انسان‌ها تکلیف، زندگی، مرگ و عقاب و ثواب دارند. اما این‌که تکثیر و زاد و ولد جنّیان چگونه است ...
  • آیا دعای نوری که بر روی کفن می‌نویسند، دارای سند معتبر است؟
    32609 درایه الحدیث 1392/06/14
    آنچه با عنوان «دعای نور» در برخی سایت‌های اینترنتی آمده، در منابع حدیثی و ادعیه یافت نشد، بلکه آنچه سفارش شده که بر روی کفن نوشته شود، «دعای جوشن کبیر» است که سید ابن طاوس و دیگران از پیامبر اکرم(ص) و امام کاظم(ع) نقل کرده‌اند و فقها نیز ...
  • آیا علت انکار خدا نارسائی در دلایل اثبات خداست؟
    14477 Islamic Philosophy 1390/09/05
    این حقیقت که انبیای الاهی با همه حکمت و براهین قاطع خود، باز هم مورد انکار افراد کافر در زمان خود قرار گرفته اند، نشانگر عناد منکران است؛ چرا که نمی خواهند حق را تصدیق کنند، نه این که دلایل کافی ارائه نشده، یا دلایل منکران همگی رد نشده ...
  • آیا باید در ازدواج موقت عده نگه داشت؟ آیا زنان فاحشه هم باید عده نگه بدارند؟
    62475 Laws and Jurisprudence 1387/04/30
    زن (غیر باکره) که به خاطر طلاق یا مرگ همسر، از او جدا شد، حتما باید عدّه نگه دارد (مگر این که یائسه باشد) و در زمان عده، نمی تواند به عقد دیگری در آید. حال اگر زن بگوید عدّه‏ام تمام شده است، با دو شرط از او قبول مى‏شود:
  • کسی که نمی دانسته سیگار روزه را باطل می کند، روزه هایی که با کشیدن سیگار گرفته، علاوه بر قضا کفاره هم دارد یا نه؟
    66938 Laws and Jurisprudence 1387/06/23
    نظرحضرت امام خمینی (ره) و سایر مراجع معظم تقلید این است که:"اگر (روزه دار) به واسطه ندانستن مسئله کارى انجام دهد که روزه را باطل مى‏کند، چنانچه مى‏توانسته مسئله را یاد بگیرد، بنابر احتیاط واجب کفاره بر او ثابت مى‏شود و اگر نمى‏توانسته مسئله را یاد بگیرد، یا اصلًا ملتفت ...
  • آیا با وجود فقیر، می‌توان زکات فطره را جهت سایر موارد پرداخت کرد؟
    13847 زکات فطره 1393/05/06
    فطریه را می‌توان در یکی از هشت موردی که در بحث زکات مال بیان می‌شود مصرف نمود (که جهت اطلاع از آن می‌توانید به نمایه 6221 (موارد مصرف زکات) مراجعه نمایید)، ولى احتیاط مستحبّ[1] آن است که فقط به فقراى شیعه پرداخت شود.
  • «العلّة تعمّم و تخصص» به چه معنا است؟
    12958 مبانی فقهی و اصولی 1392/08/21
    عبارت «العلة تعمم و تخصص»؛ اصطلاحی مرتبط با علم اصول فقه است؛ اگرچه در دیگر علوم و حتی در بیانات عرفی نیز به کار گرفته می‌شود. اگر حکمی بیان شود که علت واقعی نیز در آن آمده باشد، می‌توان با توجه به علت ذکر شده، موارد مشابهی که ...

پربازدیدترین ها