پیش از پاسخ توجه به نکاتی لازم است:

یک. این روایت در منابع حدیثی آمده است، اما در آن گفته نشده است که امام علی (ع) سخنی این گونه فرموده باشند که: ای پیامبر! می خواهی برای تو از تورات و انجیل بخوانم، بلکه بعد از سلام بر رسول خدا (ص) آیاتی از سوره مؤمنون را تلاوت فرمودند. [1]

دو. در بررسی که از سند روایت به عمل آمده، برخی از راویانی که در سلسله سند قرار دارند، توثیق نشده و یا در مدح و ذم آنان اختلاف نظر وجود دارد، ولی متن و محتوای روایت را می توان با مبانی دیگری که وجود دارد قبول کرد و آن این که:

1. امام معصوم (ع)، از مصادیق حقیقی انسان کامل بوده، و تجسم بخشنده قرآن و قرآن ناطق است،   و قرآن خطی و چاپی که در دست مسلمانان است، قرآن صامت است. [2]

2. نزول قرآن –که کامل کننده دیگر کتب آسمانی است- دارای مراتبی بوده که مرتبه اوّل آن در عالم نور بر انوار مقدس پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) افاضه شده بود. همان طور که آیه شریفه: «به یقین این قرآن از سوى حکیم و دانایى بر تو القا مى‏شود»، [3] بر همین معنا اشاره دارد که پیامبر اکرم (ص) حقیقت قرآن را بدون واسطه ملک در عالم نور دریافت فرموده، سپس بر انوار مقدسه ائمه اطهار (ع) نازل شده است. [4]

و حتی در برخی از روایات، به مرتبه ا ی از ن زول قرآن ، یعنی   «الحقایق للانبیاء»  اشاره شده است که امری ورای الفاظ ظاهری آن بوده و چیزی نیست که منحصر به بعد از ظهور اسلام باشد، بلکه قرآن حقیقت کلام تمام انبیاء است و هریک از انبیاء به مرتبه ای خاص از همین حقیقت متصل بوده اند. [5] هر چند حقیقت متعالی و کامل آن بر قلب پیامبر نازل شده است.

با توجه به نکات ذکر شده:

أ. این روایت، با رسالت پیامبر اسلام (ص) منافاتی ندارد و عدم آگاهی پیامبر از محتوای قرآن را قبل از رسالت نتیجه نمی دهد؛ زیرا نزول قرآن دارای مراتبی است که اولین مرتبه نزول قرآن بر نور مقدس نبی اکرم (ص) بوده و آن حضرت دارای حقیقتی غیر از آن بدن مادی و جسم ظاهری در دنیا هستند؛ همان گونه که حضرت عیسی (ع) بعد از ولادت، فرمود: «من بنده خدایم، او کتاب (آسمانى) به من داده و مرا پیامبر قرار داده است». [6] حال آن که، همان موقع کتابی در دست نداشت؛ پس قبل از این که به این دنیا قدم بگذارند، در عالم نور بر نور آنان کتب الاهی نازل شده بود.

ب. در عالم نور، حقیقت نوری قرآن بر باطن امام علی (ع) نیز افاضه شده بود. برای همین، امام علی (ع) بعد از ولادت، در آغوش پیامبر (ص) آیاتی از قرآن را تلاوت فرمودند و این یک امری نبوده که برای پیامبر تازگی داشته باشد؛ زیرا پیامبر (ص) عین علم به قرآن کریم، و عالم به تمام حقایق عالم و قرآن بودند.

برای آگاهی بیشتر نمایه های زیر را مطالعه کنید:

«امتیازات پیامبر(ص) بر امامان»، سؤال 1384 (سایت: 4213) .

«مقام امامان شیعه نسبت به پیامبران»، سؤال 5227 (سایت: 6067) .

«وجه الله بودن امام علی (ع)»، سؤال 8680 (سایت: 9850) .