الف. دین وظیفه خلق ابزار مادی برای زندگی را ندارد و عمدتاً ساخت اینها بر عهده عقل بشری بوده است و انتظار خلق چنین ابزاری از دین، انتظاری نابجا است؛ زیرا دین عهده دار ساخت وسایلی؛ مانند برق، ماشین و ... نیست، بلکه دین در درست زندگی کردن و به وجود آوردن یک زندگی معنوی نقش عمده ای را ایفا می کند تا در نهایت بتواند انسان را به رستگاری ابدی برساند.

این بحث برگشت به "انتظار بشر از دین" می کند که لازم است اندک توضیحی پیرامون آن دهیم. [1] انتظار مشترک از دین این است که بتوانیم از طریق راهی که خداوند به وسیله دین به ما نشان داده به رستگاری ابدی برسیم و ضروریاتی که در این راه برای ما لازم است، باید از طریق دین به دست ما برسد. اما ابزارهای مادی که امروزه بسیار به درد بشر خورده و نبود آنها زندگی را فلج می کند، بیشتر برای این دنیای مادی است و ضرورتی در نیاز به آنها برای رسیدن به رستگاری مورد نظر وجود ندارد.

شایان توجه است که شهرت در میان مردم، اعتبار به خصوصی به شخص یا شیء مشهور نمی دهد. به عنوان مثال اگر یک ورزشکار در میان مردم مشهورتر از یک عالم باشد، نمی توان با ارزش بودن آن را نیز استنباط کرد؛ زیرا مردم به مسائلی اهمیت می دهند که ارزش کمتری نسبت به مسائل غیر معروف دارد. حال اگر یک مخترع جهانی با خلق اثری مادی به جهانیان خدمتی کرده و شهرت بسیاری را به دست آورده، نشان از تلاش و اعتبار بیشتر او بر انبیا و صالحان ندارد، خلاصه این که شهرت مقیاسی برای سنجش اعتبار و ارزش اشخاص نیست.

ب. اما امروزه درباره افتخارات علمی و تأثیرات شیعیان تحقیقاتی شده که ما تنها به کلیاتی از آنها اشاره می کنیم.

بیشتر افتخارات مسلمانان به زمانی برگشت می کند که آنها توانستند تمدنی بزرگ را شکل دهند که در چند قرن بوده است. اسلام تنها دینی بوده که توانسته بن مایه تمدنی بزرگ و شگرف را ایجاد کند و تا چندین قرن در علوم و فنون مختلف ترکتازی کند و حتی مقدمه ای برای شکل گیری تمدن های بعدی نیز شده است. در این تمدن علمای بزرگ در علوم مختلف از جمله فلسفه، کلام، نجوم، ریاضی، پزشکی، شعر و ... بودند که تمدن اسلامی را پدید آورده اند که نقش شیعیان نیز در آن بسیار شگرف و پر اهمیت بوده است. در فلسفه، مسلمانانی چون ابو علی سینا و فارابی که شیعه بودند را می توان نام برد. این دو تأثیرات شگرفی بر تفکرات غرب گذاردند به گونه ای که کتاب های ابوعلی سینا تا قرن هفدهم در دانشگاه های غرب تدریس می شد. در نجوم نیز این مسلمانان و شیعیان بودند که بسیاری از تئوری ها را پی ریزی کردند، مسلمانان همچنین روش های مهم و بزرگی را برای استفاده عقل در دفاع کردن از دین بنا نهادند که این علم کلام نامیده شد و گروه های کلامی همچون معتزلیان که شیعیان نیز در میان آنها وجود داشتند، تأثیرات جدی بر علمای ادیان دیگر گذاشتند. [2]

در نهایت با آن که هیچ دانش مادی وابستگی کامل به دین خاصی ندارد و این گونه دانشمندان از میان ادیان مختلف برخاسته اند و هیچ دین الاهی حقانیت خود را از راه تعداد دانشمندان متدین به آن دین و اختراعاتشان اثبات نمی کند، اما با این وجود نقش مسلمانان و به خصوص شیعیان در شکل گیری علوم امروزی، انکار ناپذیر می باشد. [3]

البته این توان و قدرت علمی به همراه تأثیراتی که علمای مسلمان آن زمان بر پیروان ادیان دیگر گذاشته اند، کمی مورد نامهربانی بوده و کمتر مورد بررسی های مفصل قرار گرفته است و تنها در چند سال اخیر محققانی به تحقیق در این موضوعات به پا خاسته اند.

در انتها باید بگوییم تشیع از جمله معدود گروه های دینی در جهان است که توجه بسیاری بر استفاده از عقل داشته و در آن سفارش های بسیاری برای کسب علم شده و در تشیع انسان های اهل علم از منزلت بسیاری برخوردار هستند و این نشان از آن است که آنچه یک مذهب یا دین باید در پیشبرد علم مفید داشته باشد در اسلام و تشیع موجود است و اگر امروزه کم کاری وجود دارد از مسلمانان و شیعیان است نه از اسلام و تشیع.

برای آگاهی بیشتر به نمایه های زیر مراجعه کنید:

دین و هدف آن، 10444 (سایت: 10369) .

نقش دین در دنیای مدرن  و متحول، 10691 (سایت: 10573) .

علم و عقل و دین، قرآن و علوم، 111 (سایت: 2230) .