فیروز یا ابولؤلؤ (که قتل عمر خلیفه دوم را به او نسبت می‌دهند) شخصیت مبهمی در تاریخ است: دین وی را برخی از منابع تاریخی، زرتشتی دانسته‌اند،[1] و برخی دیگر او را مسیحی می‌دانند.[2]
درباره انگیزه قتل عمر؛ اغلب منابع گفته‌اند: مغیرة بن شعبه در نامه‌ای از عمر خواست که ابولؤلؤ را به کوفه بفرستد تا از توانایی‌هایش همچون آهنگری و درودگری و نقاشی استفاده کنند، عمر با این درخواست موافقت کرد؛ پس از چندی ابولؤلؤ از میزان بالای مبلغی که مغیره از وی دریافت می‌کرد(روزی دو درهم یا ماهی سه درهم) به عمر شکایت کرد اما عمر شکایتش را مردود دانست و کار آن دو به مشاجره انجامید. اندکی بعد ابولؤلؤ با خنجری به عمر ضربه زد که منتهی به قتل وی شد.[3]
برخی از مورّخان درباره سرگذشت و پایان زندگی ابولؤلؤ گفته اند که او به جهت قتل عمر دستگیر و کشته شد،[4] و برخی نیز گفته‌اند عبید الله  فرزند عمر، به تلافی قتل پدر ابولؤلؤ به همراه دختر او و دو ایرانی دیگر به نام‌های هُرمُزان و جُفَینه را کشت.[5]
اطلاعات دقیقی پیرامون سرنوشت پیکرش موجود نیست. برخی از مورّخان متأخّر گفته‌اند: «ابولؤلؤ فیروز به روایت شیعه از مدینه گریخته به طرف عراق شتافت و در کاشان وفات یافت».[6]‏
به هر حال، مقبره‌ای قدیمی منسوب به وی در کاشان درست شده ‌است که نمی‌توان به آن اعتماد کرد؛ زیرا مورّخانی که چگونگی کشته شدن ابولؤلؤ و خانواده و دوستان وی را نقل کرده‌اند، گفته‌اند که آنها در مدینه کشته شدند[7] و دلایل بسیاری وجود دارد که قبر او در کاشان نیست، از جمله:
1. طولانی بودن فاصله مدینه تا کاشان که موجب تعفّن بدن می‌گردد.
2. موطن اصلی او را نهاوند ذکر کرده‌اند نه کاشان.
3. در منابع تاریخی معتبر و قدیمی شیعی سندی مبنی بر این‌که قبر قاتل عمر در کاشان باشد ذکر نشده است.[8]
همچنین می‌توان گفت: ایرانیان قدیم در کاشان بنای یاد بودی برای ابو لؤلؤ ساخته بودند، نه این‌که قبرش در آنجا باشد و در زمان‌های بعد به اشتباه قبر ابو لؤلؤ معروف شد. همان‌طور که بنا و مزار یادبود امام على بن ابی‌طالب(ع) در هرات، طفلان مسلم در مزدوران سرخس و ایوان ابو مسلم در طوس ساخته شد.‏ [9]