در روایتی حضرت علی(ع) به نقل از پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «در سرزمین روم، شهری به نام أقسُوس (در برخی نسخه‌ها افسوس آمده[1]) وجود داشت در آن‌جا حاکمی دیندار و خداپرست حکومت می‌کرد. پس از مرگ او یکی از حاکمان فارس به نام دَقیانوس از به هم ریختگی اوضاع داخلی آن شهر، سوء استفاده نموده به آن‌جا حمله کرده و آن سرزمین را تصرّف کرد. برای خود قصر بسیار بزرگ و با شکوهی ساخت و به دور خویش غلامان و مردان جنگی زیادی جمع نمود ... چون پادشاه آن تشکیلات را دید سرکشى و طغیان کرد و ادعاى خدایى نمود، در برابر خداى -عزّ و جلّ- بزرگان از قومش را به سوى بندگى خویش دعوت کرد، هر کس او را پرستش می‌کرد او را بخشش فراوان می‌نمود و لباس‌ها می‌پوشاند و هر کس اطاعت نمی‌کرد او را می‌کشت‏، گروهى از مردم او را پذیرفتند و او نیز آن روز را براى آنان در هر سال عید قرار داد...».[2]
از آن زمان به بعد مردم شهر أقسُوس (یا افسوس)، مشرک شده و به فرموده علمای تفسیر به استناد آیه «هؤُلاءِ قَوْمُنَا اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً»[3]، هر گروه و قبیله‌ای برای خود بتی ساخت و آن‌را می‌پرستید.[4]
اما اصحاب کهف، افرادی خداپرست بودند که به دلیل شرک دقیانوس، - پادشاه و حاکم شهرستان اصحاب کهف - و بت‌پرستی مردم آن سرزمین با آنان مخالفت نمودند و گفتند: پروردگار ما پروردگار آسمان‌ها و زمین است، جز او کسى را به خدایی قبول نمی‌کنیم، هر گاه چنین کنیم، سخنى سخت کفر آمیز گفته باشیم.[5]سپس با یکدیگر گفت‌وگو کردند و تصمیم گرفتند از مردم آن سرزمین و حاکم آنان بیزاری جویند و کناره‌گیری نمایند،[6] بدین منظور از شهر خارج شده به غارى که در آن سرزمین بوده پناه برده و پنهان شدند.[7]
بنابراین، آنچه از آیات و روایت ذکر شده پیرامون داستان اصحاب کهف به دست می‌‌آید این است که اصحاب کهف به دلیل ستمگری حاکم نسبت به اهل ایمان از یک سو، و شرک او و مردم آن سرزمین از سوی دیگر، جهت حفظ دین و جان خود از مردم آن سرزمین و حاکم ستمگرشان کناره‌گیری نمودند و به غار پناهنده شدند.

---