جستجوی پیشرفته
بازدید
34448
آخرین بروزرسانی: 1393/03/03
خلاصه پرسش
چرا خداوند در قرآن می‌فرماید: «انسان را از گل متعفن آفریدیم»؟
پرسش
چرا خداوند در قرآن می‌فرماید: «انسان را از گل متعفن آفریدیم»؟
پاسخ اجمالی
خداوند در تعدادی از آیات، نوع خلقت انسان را بیان می‌کند[1] که از خاک بوده؛[2] اما در آیاتی دیگر، خلقت را از گِل چسبنده و بدبو می‌داند. این تعبیرات مختلف با یکدیگر منافاتی ندارند، بلکه هر یک در مقام بیان مراحل مختلف خلقت می‌باشند[3] که ابتدا از خاک بوده و... .
در علت این‌که چرا خداوند در آیات مختلف بیان کرده که انسان را از گل متعفّن آفریده؛ باید به سیاق هر یک از آیه‌ها توجه داشت. در ذیل به آیات مختلف و علت ذکر این نکته در آنها اشاره می‌کنیم:
1. «فَاسْتَفْتِهِمْ أَ هُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمْ مَنْ خَلَقْنا إِنَّا خَلَقْناهُمْ مِنْ طینٍ لازِبٍ».[4] این آیات در واقع جوابی بر منکران معاد می‌باشد به این‌که خداوند؛ خالق موجودات آسمان و زمین که انسان‌ها را از ماده‌ای بی‌ارزش که همان گل چسبنده باشد، آفریده است؛ حال چگونه مدعی می‌شوید که از خلقت مجدد شما ناتوان است و معاد را منکر می‌گردید.[5] بنابر این، علت بیان خلقت انسان از گل چسبنده در این آیه، برای این است که منکران معاد پی به خلقت شگفت انگیز انسان از طرف خداوند برده و معاد را بپذیرند.
علاوه بر این، آیات دیگری نیز وجود دارد که در جواب همین نوع افراد، خلقت انسان از آبی بی‌ارزش را بیان می‌دارد: «وَیْلٌ یَوْمَئذٍ لِّلْمُکَذِّبِینَ * أَ لَمْ نخلُقکمُّ مِّن مَّاءٍ مَّهِینٍ * فَجَعَلْنَاهُ فىِ قَرَارٍ مَّکِینٍ».[6]
2. «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ وَ الْجَانَّ خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نارِ السَّمُومِ».[7] در این آیات خداوند خلقت دو موجود و ماده تشکیل دهنده آنها را اشاره دارد که انسان را از گِل آفریده و اجنه را از آتش، با این حال از دیگر شواهد برمی‌آید که انسان بر اجنه برتری دارد. بنابر این، ذکر ماده اولیه خلقت انسان برای این است که انسان با آن‌که شأن و منزلت روحانی او بسیار بالا بوده و با روح الهی پشتیبانی می‌شود، اما لازم است توجه به پستی زندگی مادی خود داشته و در عین حال بداند که این امتیاز به چه جهتی می‌باشد.
3. «وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی خالِقٌ بَشَراً مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِى فَقَعُواْ لَهُ سَاجِدِینَ».[8] این آیات در بیان این نکته هستند؛ انسان از دو چیز مختلف آفریده شده که یکى در حد اعلاى عظمت، و دیگرى ظاهراً در حد پایین از نظر ارزش. جنبه مادى انسان را ِگل بد بوى تیره رنگ (لجن) تشکیل می‌دهد، و جنبه معنوى او را چیزى که به عنوان روح خدا از آن یاد شده است.[9]
4. «قالَ لَمْ أَکُنْ لِأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ».[10] این تعبیر از شیطان بوده و او است که علت سجده نکردن خود بر انسان را به این گفتار مستند کرده و در صدد تحقیر انسان‌ها است.
نتیجه نهایی آن‌که گاه خداوند این موضوع را به انسان‌ها گوشزد می‌کند که جهت رهنمود اخلاقی به او است و گاه شیطان جهت تحقیر انسان چنین عبارتی را به کار می­برد.
 

[1]. در مورد اصل خلقت انسان از خاک ر.ک: علت آفرینش انسان از خاک
[2]. سجده، 7: «... وَ بَدَأَ خَلْقَ الْانسَانِ مِن طِین»؛ و آفرینش انسان را از گِل آغاز کرد.
[3]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 12، ص 151، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[4]. صافات، 11: «پس از منکران معاد بپرس: آیا آفرینش آنان سخت‌تر و دشوارتر است یا آنچه [مانند فرشتگان، آسمان‌ها، زمین، کوه‌ها و...] آفریده‌ایم؟ [به یقین آفرینش آنان کارى ناچیز است چون‏] ما آنان را از گِلى چسبنده آفریده‌ایم».
[5]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج 17، ص 125.
[6]. مرسلات، 19 – 21: « واى در آن روز بر تکذیب‏کنندگان! آیا شما را از آبى پست و بی‌مقدار نیافریدیم؟ پس آن‌را در جایگاهى استوار قرار دادیم».
[7]. حجر، 26 – 27: «و ما انسان را از گِلى خشک که برگرفته از لجنى متعفّن و تیره‌رنگ است، آفریدیم و جن را پیش از آن از آتشى سوزان و بی‌دود پدید آوردیم».
[8]. حجر، 28 - 29: «و [یاد کن‏] هنگامى را که پروردگارت به فرشتگان گفت: من بشرى از گِل خشک که برگرفته از لجنى متعفّن و تیره رنگ است، می‌آفرینم پس چون او را درست و نیکو گردانم و از روح خود در او بدمم، براى او سجده کنان بیفتید».
[9]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 11، ص 78، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[10]. «گفت: من آن نیستم که براى بشرى که او را از گلى خشک و برگرفته از لجنى متعفّن و تیره‌رنگ آفریدى، سجده کنم!».
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا نفس و روح مبتلا به خواب یا مرگ مى‏شود؟
    19017 روح و نفس 1387/02/01
    از مسائلی که از گذشته تا به امروز برای انسان محل بحث و نزاع بود، مسئله روح و حقیقت آن است. آیا حقیقت انسان همین جسم مادی و ظاهری است؟ یا ورای آن چیز دیگری وجود دارد که خواص این جسم ظاهری را ندارد و جنبۀ قدسی دارد. ...
  • آیا پیامبر اسلام(ص) جهاد ابتدایی هم انجام دادند؟
    10858 جهاد 1395/04/09
    مسئله جهاد و نبردهای پیامبر اسلام(ص) در مقابل دشمنان اسلام، از مباحث بسیار مهم تاریخی و کلامی جامعه اسلامی است. در پاسخ به این‌ پرسش که آیا پیامبر اسلام جهاد ابتدایی داشته و یا تمام جنگ‌های میان اسلام و کفار و مشرکان جهاد تدافعی بوده، باید گفت که ...
  • مراد از «صحف الله» چیست؟ آیا فقط پنج پیامبر دارای صحف هستند یا خیر؟
    39586 حدیث 1393/07/20
    خداوند در قرآن چهار کتاب آسمانی به نام‌های قرآن(کتاب مسلمانان)، تورات(کتاب یهودیان)، انجیل(کتاب مسیحیان) و زبور(کتاب حضرت داود) نام می‌برد و در جایی دیگر، اشاره می‌کند که صحیفه‌هایی نیز بر حضرت ابراهیم و موسی(ع) نازل شده است. در روایات نیز به برخی از پیامبران دیگر و نزول کتاب ...
  • معنای «حضانت» چیست؟
    5342 حضانت 1396/11/25
    در بررسی لغوی، «حضانت» از ریشه «حضن» گرفته می‌شود، «حِضن» در لغت به «فاصله زیر بغل تا پهلو» گفته می‌شود و «احتضانک الشیء» به معنای چیزی را حمل کردن و یا در بغل گرفتن است، چنان‌که زن فرزندش را در بغل می‌گیرد و با یک سمت خود به ...
  • معنای «واویلا» و «واویلتا» که در عزاداری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد چیست؟
    12632 لغت شناسی 1395/08/02
    «واویلا»؛ صوت مرکب است و از قطعات (وا + ویل + ا) تشکیل شده است. این کلمه، کلمه افسوسی است برگرفته از زبان عربی که در نوحه و ماتم استعمال می‌کنند. لفظ «وا» حرف ندبه است و ندبه به معنای نوحه ماتم و «ویل» به معنای افسوس و ...
  • آیا حدیثی در مورد منفعت موسیقی موجود هست؟
    49196 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    ارباب لغت در تعریف موسیقی گفته اند: موسیقی مأخوذ ازMoosikaیونانی یاMusicaلاتینی است و ریشه آنMosaیاMisseمی باشد که نام یکی از«نه رب النوع»اساطیری یونان وحامی هنرهای زیبا است. در رسائل اخوان الصفا موسیقی به معنای غناء و موسیقار معادل مغنّی ...
  • تعطیل کردن کلاسهای درس، بدون دلیل منطقی، توسط اساتید و متصدیان دانشگاه چه حکمی دارد؟
    5655 رعایت مقررات و قوانین 1396/06/02
    تعطیل کردن موقت برخی کلاسها توسط نهادهای مسئول می‌تواند حسب مصالح و تحت شرایطی آزاد باشد و اساتید نیز در صورتی که امکان جبرانی وجود داشته و نیز بر خلاف قانون دانشگاه نباشد می‌توانند به چنین کاری اقدام نمایند. اما اگر این تعطیلی‌ها خارج از ضوابط و مقررات ...
  • چطور می‌شود که در قرآن تحریفی رخ نداده باشد در حالی که با عوض کردن مصوت‌ها در زبان عربی معنای جمله عوض می‌شود؟
    20770 علوم قرآنی 1387/09/10
    معانی گوناگونی برای تحریف گفته شده است. علمای اسلام بر عدم وقوع تحریف به نقیصه و زیاده آن در قرآن اتفاق نظر دارند. به این معنا که نه چیزی از قرآن کاسته شده و نه چیزی از خارج به آن اضافه شده که در قرآن اصلی نبوده ...
  • سرقت از حرز شکسته شده، چه حکمی دارد؟
    13133 Laws and Jurisprudence 1388/02/10
    از شرایط قطع ید برای سارق این امور است: 1. بلوغ، 2. عقل، 3. اختیار 4. عدم اضطرار، 5. سارق، هتک حرز کند چه تنها و چه مشترک. 6. کالا را از حرز خارج کند. 7. سارق پدر صاحب مال نباشد. 8. در خفا هتک حرز و سرقت ...

پربازدیدترین ها