جستجوی پیشرفته
بازدید
9712
آخرین بروزرسانی: 1396/01/26
خلاصه پرسش
تفاوت بین «اکمال» و «اتمام» در آیاتی مانند آیه غدیر در چیست؟
پرسش
تفاوت بین «اکمال» و «اتمام» چیست؟ و چرا در آیه غدیر، برای دین «اکمال»، و برای نعمت «اتمام» به‌کار برده شده است؟
پاسخ اجمالی
در آیه اکمال دین می‌خوانیم: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً».[1]
کلمات «اکمال» و «اتمام» معنایى نزدیک به هم دارند؛ کمال هر چیزى تحقق یافتن هدف آن است.[2] و «تام» به معنای آن است که یک فرد یا یک چیز به حدى برسد که دیگر احتیاج به چیزى خارج از خود نداشته باشد، بر خلاف ناقص که محتاج به چیزى خارج از ذات خویش است تا او را تمام کند.[3]
اما می‌توان از راهى دیگر فرق این دو کلمه را تشخیص داد، و آن این است که آثار موجودات دو نوع است:
الف. برخی چیزها هنگامی اثربخشند که همه اجزاى آنها جمع باشد؛ مثلاً اگر یکى از اجزای معجون و دارویی وجود نداشته باشد، آن معجون و دارو اثر خود را نمی‌بخشد، و مانند روزه که مرکّب است از امورى که اگر یکى از آنها نباشد روزه، روزه نمی‌شود؛ یعنی اگر کسى در همه اجزاى روز از خوردن و سایر محرّمات امساک کند، ولى در وسط روز در یک ثانیه دست از امساک بر دارد، و آب بیاشامد، روزه‌اش روزه نیست. از جمع شدن اجزای این‌گونه امور تعبیر می‌کنند به «تمامیت»؛ چنان‌که در قرآن کریم می‌فرماید: «ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیْلِ»،[4] و یا «وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا».[5]
ب. چیزهای دیگری هم وجود دارند که اثربخشی آنها نیازمند به جمع بودن همه اجزا نیست، بلکه هر جزئى که موجود شود اثرش هم مترتب می‌شود (البته اثرى به مقدار خود آن جزء) و اگر همه اجزا جمع شود همه اثر مطلوب حاصل می‌شود؛ مانند روزه که اگر یک روز روزه بگیرىم، اثر یک روز را دارد، و اگر سى روز بگیرىم اثر سى روز را دارد، تمامیت را در این قسم «کمال» می‌گویند؛[6] همان‌طور که در قرآن کریم فرمود: «فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَةٌ کامِلَةٌ».[7]
همچنین در گفت‌وگوهاى روزانه خود می‌گوییم امر فلانى تمام و عقل او کامل شد، ولی نمی‌گوییم عقل فلانى تمام و امر او کامل شد.
به دیگر سخن؛ «تمام» در جایی گفته می‌شود که چیزی اجرایش باید پشت سر یکدیگر بیاید؛ تا وقتی که هنوز همه اجزایش مرتب نشده می‌گوییم ناقص است؛ و وقتی آخرین جزئش آمد می‌گوییم تمام شد. اما در مسئله «اکمال» این طور نیست که شیء غیر کامل جزء ناقص دارد، بلکه ممکن است هیچ جزء ناقص و ناتمامی نداشته باشد ولی هنوز کامل نباشد. در واقع اختلاف اکمال و تمام با یکدیگر اختلاف کیفی و کمی است. قرآن از یک طرف می‌گوید: «در این روز دین شما را به حد کمال رساندم» و از طرف دیگر می‌گوید: «نعمت خودم را هم به حد اتمام رساندم»؛ و مقصود این است که چون اکنون اسلام به حد کمال و حد تمام رسید این همان دین مرضی الهی است.[8]
 

[1]. «امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم»؛ مائده، 3.
[2]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص 726، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
[3]. همان، ص 168.
[4]. بقره، 187.
[5]. انعام، 115.
[6]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 179، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[7]. «پس هر که [قربانی] نیافت، سه روز در ایام حج، و هفت روز هنگامى که باز می‌گردید، روزه بدارد! این، ده روز کامل است»؛ بقره، 196.
[8]. مطهری، مرتضی، مجموعه‏آثار، ج ‏4، ص 755، تهران، صدرا، 1380ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • منشأ اخلاق چیست و چگونه می‌توان صفات اخلاقی را در خود ایجاد کرد؟
    24043 معیار شناسی (دین و اخلاق) 1392/08/12
    بحث منشأ بودن دین یا عقل برای اخلاق، وابستگی بسیاری به بحث عقلی بودن و یا شرعی بودن حُسن و قُبح دارد. در این‌باره نظریات گوناگونی مطرح شده است. نظریه درست همان است که گروهی از مسلمانان گفته‌اند و آن‌این‌که حُسن و قُبح، ذاتی اشیاء است و ...
  • آیا زدن موهای زاید بدن لازم است؟ حکم غسل با آنها چگونه است؟
    128837 نظافت شخصی 1388/02/03
    از بین بردن موهای زائد، مثل موهای زائد اندام و زیر بغل مسأله ای بهداشتی و از نظر اسلام مستحب است و به آن سفارش شده[1] اما واجب نیست، و از بین بردن و نبردن آن ها ضرری به صحت نماز و روزه و سایر وظایف و تکالیف ...
  • واژه «نصح» که در قرآن کریم بکار رفته، به چه معنا است؟
    10678 تفسیر 1392/01/24
    از این کلمه، یک‌­بار در قرآن کریم استفاده شده است: «وَ لا یَنْفَعُکُمْ نُصْحی‏ إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَکُم»؛[1] اگر من بخواهم شما را اندرز دهم، اندرزم سود نخواهد کرد. «نصح» به معنای سخنی دلسوزانه و خالی از هرگونه فریب و دغل‌بازی است که ...
  • طلاق چگونه واقع می‌‌شود؟
    49701 طلاق 1392/01/31
    1. طلاق از ایقاعات است؛ یعنی انشاء و ایجاد آن یک طرفه و از طرف مرد است و نیاز به رضایت و مداخله زن ندارد. بنا بر این مرد می‌تواند با شرایطی به طور یک طرفه همسر خود را طلاق دهد.[1] 2. طلاق باید ...
  • امامان معصوم(ع) درباره زینت باطن و راه‌های دستیابی به آن، چه فرمودند؟
    7781 دستور العمل ها 1395/07/26
    انسان دارای دو جنبه ظاهر و باطن است. هرچند که ظاهر انسان نیز باید آراسته و مطابق با باطن آن باشد، ولی اهمیت زینت و طهارت باطن، به مراتب مهم‌تر و باارزش‌تر از ظاهر است.[1] بدین جهت از امام علی(ع) نقل شده است که ...
  • فئودالیسم یعنی چه و در چه تاریخی به وجود آمد؟
    87696 بیشتر بدانید 1389/02/19
    در ابتدا نگاهی به کتب لغت برای فهم معنای این واژه می اندازیم: فئودال: کسی که دارای ملک ها و رعایای بسیار باشد و بر آنان تسلط کامل داشته باشد؛ ملاک بزرگ؛ عمده مالک.[1] فئودالیسم: حکومت ملوک الطوایفی؛ حکومت مالکان عمده و اشراف.[2] فئودالیته: حکومت ...
  • تفسیر آیه 19 آل عمران و معنای اسلام چیست؟
    15325 تفسیر 1386/02/12
    «اسلام» در لغت به معناى تسلیم محض و بی‌چون و چرا، در مقابل خداوند است. «دین» نیز بیانگر انتظارات خداوند از بشر در زمینۀ افکار و حالات و کردار فردى و اجتماعى او و نیز نحوه ارتباط او با خود و دیگران و خداوند است؛ از این‌رو لازمه ...
  • خمس و زکات قرض شخصی که شخص ثالثی ضمانت وی را می کند. بر عهده کیست؟
    7621 زکات و صدقات 1388/03/23
    سؤال مذکور از دفاتر مراجع استفتاء شد و پاسخ های دریافتی به شرح ذیل می باشد:دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):در زمان ما زکات بر طلا ونقره نیست چنانچه منظور خمس است خمس بر صاحب مال است نه بر بدهکار.دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم ...
  • قاعده فراش چیست؟ این قاعده، اصل است یا اماره؟
    20672 General Terms 1395/03/16
    یکی از قواعد فقهی، قاعده «الفراش» است. این قاعده از قواعد مشهور و مورد قبول مسلمانان است[1] که اصل آن به روایتی از پیامبر اسلام(ص) بر می‌گردد: «فرزندی که از زن شوهردار متولد شده است، از آن شوهرش است».[2] این ...
  • آیا پیامبری به نام «غوزیا» داریم؟
    2997 تاريخ بزرگان 1398/10/30
    بر اساس برخی گزارش‌های تاریخی، فردی به نام غوزیا،[1] یا عوزیا[2] بن اموصیا(امصیا) بن یواش[3] در زمان پیامبرانی؛ نظیر یوشع،[4] اموص، اشعیا، یونس بن متی[5] و سلیمان(ع) زندگی می‌کرد.[6]نام چنین فردی ...

پربازدیدترین ها