ضرورت و لزوم وجود تفاوت در جهان خلقت قابل انکار نیست؛ چرا که تساوی سر از تناقض در می‌آورد و لازمه‌اش این بود که هیچ مخلوقی به وجود نیاید؛ زیرا اگر تفاوت وجود نداشته باشد، معنایش این است که در عالم خلقت فقط یک نوع مخلوق موجود باشد؛ در حالی که وجود همان یک نوع متوقف بر وجود موجودات دیگر است. بنابراین اصل وجود تفاوت، نه تنها زشت و قبیح نیست، بلکه برای جهان خلقت لازم و ضروری است. بله آنچه زشت و قبیح است تبعیض و ظلم است؛ معنای تبعیض و ظلم این است که دو نفر در شرایط و قابلیت‌‌های کاملاً مساوی بهره‌‌های متفاوت ببرند؛ از این‌رو در خلقت سنگ و انسان هر چند تفاوت وجود دارد، اما تبعیض و ظلم نیست. البته در بررسی تفاوت‌ها باید به تمام نعمت‌ها و دارایی‌ها توجه داشت؛ زیرا برخی از ما انسان‌ها از نعمت‌های فراوانی برخورداریم، ولی به جهت آن‌که فقط به موارد نقص خود توجه داریم، از دارایی‌های خود غافلیم. بسا در حالی‌که ما غبطه و حسرت زندگی دیگران را می‌خوریم، و آنها نیز غبطه و حسرت زندگی ما را می‌خورند.
علاوه بر این، در بررسی این تفاوت‌ها باید مسئولیت‌ها را نیز در نظر داشت؛ چرا که هر چه نعمت بیشتر باشد مسئولیت نیز بیشتر است[1]و بر این اساس، فردی که از توانایی‌های کمتری نسبت به دیگران برخوردار است با نمره‌ای بسیار پایین‌تر از آنان (و متناسب با توانایی‌های خود) در امتحان الهی قبول شده و همان رتبه را کسب می‌کند.

---