ترس از آخرت و عذاب‌های آن، از جمله اموری است که در قرآن بر آن تاکید شده تا جایی که خردمندان و صاحبان عقل را به دلیل داشتن چنین ترسی مورد ستایش قرار داده است.[1] در سوره انسان که در مدح و ثنا و بیان مقام حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و حسنین(ع) نازل شده نیز در مقام ستایش این بزرگواران، آنان را به ترسان‌بودن از عذاب‌های روز قیامت توصیف کرده است.[2] از این‌رو؛ داشتن حالت ترس از آخرت و عذاب‌های آن، به خصوص اگر مانع ارتکاب گناهان شود، مساوی با دست یافتن به مقام و منزلت والایی است که بالاترین مرتبه آن، منزلگاه اولیای خاص خداوند است.
برای رسیدن به این جایگاه مهم، باید مقدماتی فراهم شود تا این امکان برای شخص به وجود بیاید:
1. ایمان به خدا: برای ترس از عذاب الهی، لازم است که شخص، به خدا و نیز اوصاف او همچون «قادر بودن»، «عالم بودن»، «شدید العقاب بودن» و ... ایمان داشته باشد. هر چند که ما مسلمانان، به این موارد اعتقاد داریم ولی چون این اعتقاد در اعماق وجودمان ریشه ندوانده است، نتیجه‌اش آن می‌شود که ما از خدا و عذاب‌های او ترس و هراسی نداشته و به راحتی از دستورات او سرپیچی می‌کنیم. پس اولین راه‌کار این است که ما ایمان خود را به خدا و وجود و اوصاف او را تقویت کنیم و حاضر و ناظر بودن او نسبت به اعمال خود را همواره آویزه گوش خود قرار دهیم.[3]
2. ایمان به آخرت: لازمه دیگر ترس از عذاب آخرت، ایمان داشتن به آن است؛ البته ایمانی واقعی و محکم. داشتن ایمانی سطحی، به گونه‌ای که مدت زمانی بگذرد و شخص اصلاً به فکر آخرت نیافتد، در این زمینه چندان مفید نخواهد بود. ایمان به آخرت باید به گونه‌ای قوی و محکم باشد که شخص آخرت خود را هیچگاه فراموش نکند و خود را همواره به آن نزدیک ببیند. این چنین ایمانی، قلب انسان را از مشغول‌شدن به امور دنیوی باز داشته و متوجه آخرت می‌کند و موجب می‌شود که در دلش حالت خوف از عقاب داشته باشد. این حالت نیز موجب می‌شود تا شخص از گناهان کناره گرفته و اعمالش را با دستورات خدا هماهنگ کند.
موارد دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند در این راه کمک‌کار باشد. همنشینی و انس با قرآن، یاد خدا، محبت به اهل بیت(ع) و... موجب جلای قلب و رقت آن شده و آماده خشوع و خضوع در مقابل خدا می‌کند و گناه را برای انسان ناپسند و زشت جلوه خواهد داد.

---