جستجوی پیشرفته
بازدید
13011
آخرین بروزرسانی: 1396/03/26
خلاصه پرسش
گفته می‌شود که عشق، علت پیدایش جهان است، مراد از این گفتار چیست و چه واقعیتی در آن نهفته است؟!
پرسش
منظور ابن سینا که می‌گوید علت پیدایش جهان عشق است چیست؟ این عشق چه عشقی است، و از طرف کیست؟
پاسخ اجمالی
حکیمان، متکلمان و عارفان با تعبیرات گوناگونی از ارتباط بین خداوند و مخلوقات یاد می‌کنند؛ علت و معلول، خالق و مخلوق، واحد و کثیر، تجلی و متجلی، عاشق و ... چنان‌که از خداوند نیز به نام‌‌های مختلف یاد می‌شود؛ مانند: واجب الوجود، نور الانوار، مبدأ المبادى، حقیقة الحقائق، علة العلل، صورة الصور، مبدء الخیر، خیر محض، بسیطة الحقیقة، عشق‏، عاشق، معشوق، فاعل.[1]
ابوعلی سینا در از برخی آثار خود بر این باور است که عشق سبب وجود اشیا است.[2] ‏اما این‌که منظور وی از این عبارت چیست؟ هر چند سخنان وی در این زمینه مقداری ابهام دارد و پیچیده است؛ اما می‌توان چنین گفت که مقصود آن است که وجود عشق در اشیا و مخلوقات باعث استمرار و بقای وجود آنان است؛ زیرا اولاً: این مبحث را در تحت عنوان کلی سریان و عمومیت عشق در همه‌ی اشیا بیان کرده است. ثانیاً: دلایلی که برای اثبات آن می‌آورد با این مطلب هماهنگ است که در نظر وی، عشق سبب استمرار و بقای موجودات است. مقصود بوعلی از عشق همان کشش و اشتیاق به کمال و خیر است.
اما این پرسش که این عشق از سوی چه کسی است؟ باید گفت؛ بر اساس سخنان بوعلی هر چند عشق به صورت  ذاتی و فطری در نهاد هر مخلوقی نهفته است، ولی عشق مخلوقات مانند وجودشان از سوی خداوند به آنها عطا شده است.[3]
بوعلی در این عبارات به نقش عشق ذات حق به خود، در پیدایش مخلوقات اشاره‌‌ای نکرده است؛ اما با تأمل می‌توان گفت در نظر بوعلی عشق خداوند به ذات خود مبدأ پیدایش جهان است؛ زیرا در نظر وی عشق در موجودات علت بقای آنها است و عشق موجودات نیز بر گرفته از عشقی است که خداوند به آنها داده است؛ عشق خداوند همان عشق به خود است که ذاتی او است.
گفتنی است که اهل عرفان بر اساس روایت کنز مخفی[4] به صورت واضح و آشکار بیان می‌کنند که سبب ایجاد عالم همان عشق ذات خداوند به ذات خود است. عشق، علت ایجاد و سرچشمه همه فیوضات است و به عالم امکان فیض می‌بخشد.[5] به بیان دیگر، خداوند متعال که هستی محض است، شدت و کمال هستی او موجب عشق به ظهور و تجلی می‌گردد. ذات حضرت حق، عین عشق و محبت است، و محبوب‌ترین چیز در نزد حضرت حق، دیدن ذات خود از طریق دیدن شئونات ذاتی خود است که از او به «استجلاء» (ظهور ذات حق از برای ذات خود در تعینات) تعبیر می‌آورند، و استجلای تام حاصل نمی‌شود، مگر به ظهور او در هر شأن از شئونات.[6]
در همین راستاست که حافظ شیرازی می‌سراید:
در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد
عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

[1]. ر.ک: حسن زاده آملى، حسن، کلمه علیا در توقیفیت اسما، ص 15، قم، دفتر تبلیغات، چاپ سوم، 1376ش.
[2]. «کل واحد من الهویات المدبرة لما کان بطبعه نازعا الى کماله الذی هو خیریة هویته المنبعث عن هویة الخیر المحض نافرا عن النقص الخاص به الذی هو شرّیته الهیولانیة و العدمیة لانّ کل شر من علائق الهیولى و العدم فبین أن لکل واحد من الموجودات المدبرة شوقا طبیعیا و عشقا غریزیا و یلزم ضرورة أن یکون العشق فى هذه الأشیاء سببا للوجود لها». شیخ الرئیس ابن سینا، رسائل ابن سینا، ص 375 ، قم، بیدار، 1400ق.
[3]. ر. ک: همان، ص 375 - 395.
[4]. ر. ک: پاسخ 7736.
[5]. حسن زاده آملى، حسن، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، ص 154، تهران، رجاء، چاپ دوم، 1375ش.
[6]. ر. ک: پاسخ 4639.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    774249 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    747653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    668729 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    653325 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    645419 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    592080 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    578767 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    562503 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    562418 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    556982 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...