جستجوی پیشرفته
بازدید
35712
آخرین بروزرسانی: 1399/07/21
خلاصه پرسش
چرا مسلمانان در مراسم و مناسبت‌های مذهبی گوسفند یا حیوان دیگری ذبح می‌کنند؟
پرسش
چرا در اسلام تمام جشن‌های ما نظیر حج و ... با ذبح یک حیوان همراه است! نمی‌شود با آزادی یک حیوان این مراسم مذهبی را جشن گرفت؟
پاسخ اجمالی

انسان اشرف مخلوقات است و خداوند همه‌ی موجودات دیگر از جمله، حیوانات و چهارپایان را برای و او خلق کرده، تا از منافع آنها (گوشت، سواری، حمل بارهای سنگین و ... ) بهره‌مند شود. ذبح حیوانات در اعیاد و جشن‌های دینی از دستور الاهی سرچشمه گرفته، و با توجه به ارزشی که حیوانات قابل ذبح(گاو، گوسفند، شتر و ...) در همه‌ی زمان‌ها داشته‌اند ذبح و قربانی نوعی ایثار و گذشت از مال مورد علاقه است. از طرف دیگر، عده‌ای از بندگان نیازمند از خوردن گوشت آنها سیر می‌شوند و کمک شایانی به اقتصاد جامعه، به خصوص طبقۀ ضعیف است.

گذشته از اینها، جشن‌ها و اعیاد مذهبی زمان‌های با ارزشی هستند که در چنین زمان‌هایی انسان باید بیشتر به یاد نعمت‌های پروردگار متعال بوده و از او تشکر کرده، سعی کند خود را به او نزدیک سازد. فلسفۀ ذبح حیوان در جشن‌ها و مراسم مذهبی قربانی کردن و انفاق گوشت آن (در راه خدا) در بین بندگان خدا به ویژه افراد نیازمند، به منظور شکرگزاری از خداوند و قرب به او است. البته اسلام دستور کلی و عمومی ذبح حیوان برای همۀ جشن‌ها و مراسم نداده است.

پاسخ تفصیلی

از نظر اسلام انسان اشرف مخلوقات و همه چیز برای تعالی و تکامل او خلق شده است. قرآن مجید در این باره می‌فرماید: "او خدایى است که همه آنچه را (از نعمت‌ها) در زمین وجود دارد، براى شما آفرید...".[1] به عبارت دیگر، خداوند همۀ امکانات جهان را برای رفع نیاز و ترقی در اختیار انسان قرار داده است. از جملۀ این موجودات حیوانات هستند که قرآن می‌فرماید: "اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید! به پیمان‌ها (و قراردادها) وفا کنید! چهارپایان (و جنین آنها) براى شما حلال شده است، مگر آنچه بر شما خوانده می‌‏شود (و استثنا خواهد شد)...".[2]

ذبح و قربانی کردن حیوانات در اعیاد و جشن‌ها و سایر مراسم دینی از دستور الاهی سرچشمه گرفته و ریشه در فرهنگی عمیق و عالی دارد. وقتی به امر خداوند حضرت ابراهیم(ع) مأمور شد که حضرت اسماعیل(ع) را ذبح کند و حضرت ابراهیم(ع) بدون این‌که تردیدی به خود راه دهد، آماده ذبح تنها فرزند دلبند خود شد، نشان داد که آماده است برای رضای حق از تمام تعلقات خود دست بردارد، و از امتحان بزرگ فدا کردن عزیزترین سرمایه‌ی زندگی خود، یعنی تنها فرزندش سر بلند بیرون آمد. خداوند متعال به پاس این موفقیت بزرگ حضرت ابراهیم(ع) و قدر دانی از او مانع ذبح حضرت اسماعیل(ع) شد و قوچی را از بهشت فرستاد تا حضرت ابراهیم(ع) آن‌را ذبح نماید. ما نیز وقتی حیوانی را به طرف قبله کرده و با نام خداوند ذبح و در راه او قربانی می‌کنیم، در واقع مانند حضرت ابراهیم منیت خود را در مقابل خداوند ذبح کرده‌ایم. علاوه بر این‌که ذبح و قربانی در راه او، در پاره‌ای از مراسم و مناسبت‌ها یک واجب شرعی و دستور خداوند است برای اهداف و مقاصد و مصالحی که در آن نهفته است.

قرآن مجید در ضمن آیات بیان وجوب حج و تشریح اعمال آن می‌فرماید: "بانگ بر آور در میان مردم (مردم را دعوت کن) به حج تا شاهد منافع گوناگون خویش (در این برنامه حیات‌بخش) باشند و در ایام معینى نام خدا را، بر چهارپایانى که به آنان داده است، (به هنگام قربانى کردن) ببرند، پس از گوشت آنها بخورید و بینواى فقیر را نیز اطعام نمایید"![3]

در آیۀ بعد می‌فرماید: "و شترهاى چاق و فربه را (در مراسم حج) براى شما از شعائر الاهى قرار دادیم در آنها براى شما خیر و برکت است، نام خدا را (هنگام قربانى کردن) در حالی‌که به صف ایستاده‌‏اند بر آنها ببرید و هنگامى که پهلوهایشان آرام گرفت (جان دادند)، از گوشت آنها بخورید، و مستمندان قانع و فقیران را نیز از آن اطعام کنید! این‌گونه ما آنها را مسخّرتان ساختیم، تا شکر خدا را بجا آورید".[4]

در این دو آیه به دو حکمت از حکمت‌های قربانی در حج اشاره شده است:

  1. شکرگزاری از پروردگار برای نعمت‌های بی‌شمارش،
  2. اطعام بینوایان و فقرا،

در آیۀ دیگر می‌فرماید: "نه گوشت‌ها و نه خون‌هاى آنها، هرگز به خدا نمی‌‏رسد. آنچه به او می‌‏رسد، تقوا و پرهیزگارى شما است. این‌گونه خداوند آنها را مسخّر شما ساخته، تا او را به دلیل آن‌که شما را هدایت کرده است بزرگ بشمرید و بشارت ده نیکوکاران را".[5]

در این آیه به نکات بسیار دقیقی اشاره شده است که گوشت‌ها و خون‌هاى حیواناتی که در راه خدا قربانی می‌کنید، هرگز به خدا نمی‌رسد. آنچه به او می‌رسد، تقوا و پرهیزگارى شما است؛ یعنی این‌که برای خدا از مال خود می‌گذرید و افراد بی‌بضاعت را اطعام کرده و به آنها احسان می‌کنید کار با ارزشی است که نشانه‌ی تقوای انسان است.

گفتنی است که ذبح و قربانی کردن حیوان از نظر اسلام دارای شرایطی است، از جمله:

  1. حیوان حلال گوشت باشد، تا گوشت آن به مصرف خوراکی انسان برسد.
  2. رو به قبله و با بردن نام خداوند ذبح شود.
  3. به دستور خاصی که اسلام فرموده چهار مجرای (رگ) اصلی بریده شود.
  4. با وسیله برنده آهنی بریده شود، تا حیوان اذیت نشود و شرط‌ها و آداب دیگری[6] که نشان دهنده این است که مراد از قربانی در اسلام دارای فلسفه و اهداف ارزش‌مندی است و صرف کشتن و از بین بردن حیوانات نیست تا گفته شود، آیا بهتر نیست با آزادی و رها کردن یک حیوان مراسم و مناسبت‌های مذهبی را برگزار کنیم.

از طرف دیگر، روزانه در سراسر جهان میلیون‌ها رأس حیوان ذبح می‌شود که البته لازم و ضروری است، و اگر روزی این کار تعطیل شود زندگی انسان‌ها با بحران جدی مواجه می‌شود، اما این کار صرفا به هدف مصرف نمودن انسان‌ها است و هیچ اهداف معنوی الاهی در آنها دیده نمی‌شود، ولی اسلام آمده بخشی از این کار را هدف‌مند نموده تا هم نیازهای مادی بشر رفع شود و هم از آن بهره‌های معنوی ببرد.

بنابراین، ذبح حیوانات در مراسم دینی دارای جنبه‌های اخلاقی اقتصادی و اجتماعی و یادآور ریشۀ عمیق اعتقاد انسان‌ها به انبیا و مکتب آنها است. اما رها نمودن حیوانات به ویژه در شرایط کنونی که منابع طبیعی رو به نقصان است چه بسا موجب نابودی حیوانات گردد که دارای هیچ ثمره مادی و معنوی نیست.[7]

 


[1]. بقره، 29.

[2]. مائده، 1.

[3]. حج، 28.

[4]. حج، 36.

[5]. حج، 37.

[6]. توضیح المسائل، مراجع، ج 2، ص 568، م 2583 به بعد.

[7]. «ذبح حیوان توسط دستگاه»، 9755؛ «فلسفه وحی در خواب به حضرت ابراهیم(ع) برای ذبح اسماعیل(ع)»، 53102؛ «چگونگی، شرایط و آداب سر بریدن حیوان»، 66831.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها