اعتکاف، مستحبی مؤکد است و پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) بارها آن‌را انجام داده‌اند که تنها گزارش برخی از این موارد به دست ما رسیده است:
1. پیامبر اکرم(ص): اعتکاف نزد پیامبر(ص) اهمیت زیادی داشت، تا آن‌جا که در سالی که به دلیل جنگ بدر، موفق به انجامش نشدند، قضای آن‌را در سال بعد به جا آوردند؛ در همین زمینه، امام صادق(ع) می‌فرماید: «جنگ بدر در ماه رمضان واقع شد و پیامبر(ص) موفق به اعتکاف نشد؛ از این‌رو، در سال بعد از آن، 20 روز اعتکاف نمود، 10 روز برای همان سال و 10 روز برای قضای سال قبل».[1]
همچنین امام صادق(ع) در مورد زمان اعتکاف پیامبر(ص) فرمود: «حضرتشان ابتدا در دهه اول ماه رمضان در مسجد معتکف ‌شد و سال بعد در دهه دوم، ولى پس از آن همیشه در دهه سوم ماه رمضان اعتکاف می‌نمود».[2]
امام ششم(ع) در مورد جایگاه اعتکاف پیامبر(ص) فرمود: «رسول خدا، ده روز آخر ماه رمضان را در مسجد معتکف می‌شد و برای آن‌حضرت خیمه‌ای از پشم برپا می‌کردند و ایشان در این ده روز بستر خویش را بر می‌چیدند و ... ».[3]
ابوصالح می‌گوید: پیامبر(ص) دهه آخر رمضان را اعتکاف مى‏کرد، و در سالى که رحلت فرمود در ماه رمضان 20 روز اعتکاف کرد.[4]
2. امام حسن(ع): ابن عباس می‌گوید: در مسجدالحرام با حسن بن علی(ع) بودم و آن‌حضرت معتکف و مشغول طواف خانه خدا بود. مردى از شیعیانش با او روبرو شد و گفت: یا ابن رسول الله! من قرضى دارم، اگر می‌توانید آن‌را براى من ادا کنید، حضرت فرمود: «به پروردگار این خانه سوگند! چیزى در دسترس ندارم»، گفت: اگر می‌شود برایم از او مهلت بخواه؛ زیرا مرا تهدید به زندان می‌کند. ابن عباس می‌گوید: امام را دیدم که طوافش را قطع کرد و با او به راه افتاد. من به حضرتش گفتم: ای پسر پیامبر! گویی فراموش کردى که در حال اعتکاف هستى؟ فرمود: «فراموش نکردم، ولى از پدرم شنیدم که رسول خدا(ص) می‌فرمود: هرکس نیاز برادر مؤمنش را برآورده کند مثل این است که نُه هزار سال خدا را بندگى کرده است، روزها را روزه گرفته و شب‌ها را [جهت عبادت خدا] بیدار مانده است».[5]
3. امام حسین(ع): نصر بن قابوس گفت: به امام کاظم(ع) گفتم به من خبر رسیده است شخصى براى حاجتى نزد حسین(ع) آمد، به او گفتند آن‌حضرت معتکف است...».[6]

---