«الَّذینَ ینْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یوصَلَ وَ یفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُون»؛^[i]

[فاسقان] کسانى هستند که پیمان خدا را، پس از محکم ساختن آن، می‌شکنند و پیوندهایى را که خدا دستور داده برقرار سازند، قطع نموده، و در روى زمین فساد می‌کنند اینها زیان‌کارانند.

قرآن کریم در این آیه سه ویژگی کافران و اهل جهنم را چنین بیان می‌کند:

1. پیمان‌شکنی در برابر خدا؛
2. قطع نمودن آنچه که خدا به آن فرمان پیوند داد؛
3. فساد در زمین.

در توضیح ویژگی دوم که مورد سؤال قرار گرفته است، باید گفت:

اگرچه مفسران با توجه به بعضی از روایات،^[ii] منظور از «ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یوصَلَ» را تنها صله رحم و حفظ رابطه خویشاوندى دانسته‏اند، ولى دقت در مفهوم آیه نشان مى‏دهد که معناى وسیع‌تر و عمومى‏ترى را می‌توان از آن برداشت کرد که مسئله‌ی قطع رحم و قطع ارتباط با خویشاوندان تنها یکى از مصداق‌هاى آن است؛ زیرا آیه مى‏گوید: فاسقان پیوندهایى را که خدا دستور داده تا برقرار بماند را از هم می‌گسلند. این پیوندها شامل پیوندهای فراوانی؛ مانند پیوند خویشاوندى، پیوند دوستى، پیوندهاى اجتماعى، پیوند و ارتباط با رهبران الهی و در رأس آنها «پیوند و رابطه‌ی با خدا» است؛ لذا

مقصود از پیوندی که مؤمنان آن‌را برقرار داشته و کافران آن‌را می‌گسلند، در نگاهی کلی شامل تمام رابطه‌‌هایی خواهد شد که خدای متعال دستور به برقراری و خودداری از گسستن آنها داده است.[iii]

بنابر این، نباید معناى آیه را منحصر به قطع رحم و زیرپا گذاشتن رابطه‏هاى خویشاوندى دانست؛ زیرا بسیاری از کافران و فاسقان، به رابطه‌های خویشاوندی خود احترام می‌گذارند؛ اما به روابطی مانند امامت و ولایت توجهی نمی‌کنند.^[iv]

در همین راستا می‌توان گفت؛ آنچه در برخی روایات، در بیان «ما اَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ» آمده و رابطه موجود در آن‌را به رابطه با امیرمؤمنان علی(ع) و ائمه اهل‌بیت(ع)، تفسیر نموده، در حقیقت در صدد بیان یکی از مهم‌ترین مصداق‌های آیه شریفه است.^[v]

[i]. بقره، 27.

[ii]. «...إِیَّاکَ وَ مُصَاحَبَةَ الْقَاطِعِ‏ لِرَحِمِهِ فَإِنِّی وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ... الَّذِینَ یَنْقُضُونَ‏ عَهْدَ اللَّهِ‏ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ‏ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ‏ ... »؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، ج ‏2، ص 377، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[iii] ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 11، ص 343، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[iv]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 154- 155، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[v]. عروسى حویزى، عبد على بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، محقق، رسولى محلاتی، سید هاشم، ج 1، ص 45، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415 ق.