2728
«صفویه» یا «صفویان» نام یکی از سلسله پادشاهان ایرانی است که از اوایل قرن دهم هجری قمری در ایران در رأس حکومت قرار گرفتند. این سلسله نام خود را از یکی از نیاکانشان به نام صفی الدین اردبیلی گرفته است. تشکیل حکومت صفوی در ایران نقطه‌ی عطفی در تاریخ این کشور بود؛ چرا که پس از قرن‌ها ایران توانست با دست‌یابی مجدد هویت ملی خویش، به کشوری مسقل تبدیل شود، و پادشاهان صفوی توانستند برای نخستین بار حکومت شیعی را در سراسر ایران گسترش دهند گرچه برخی عملکردهای آنان نیز جای نقد و اشکال دارد.
تأسیس حکومت صفویه در زمان شاه اسماعیل اول از نوادگان شیخ صفی الدین و خاستگاهش شهر اردبیل بود.
ساختار حکومتی صفوی عبارت بود ازسازمان‌ها و نهادهایی که سلطنت و قدرت سیاسی از طریق آنان در گستره جامعه به اعمال قدرت می‌پرداخت. نظام حکومتی و دیوان‌سالاری مبتنی بر دربار، ایالات و سپاه کاملاً در احاطه‌ی قدرت زمام‌داران صفوی قرار می‌گرفت. در حمایت از قوانین شریعت و برقراری مناسبات نزدیک با عالمان دینی، ترویج آئین‌ها و شعائر مذهبی، سنت تبری و تولی، مراسم سوگواری و اعیاد دینی و ... تلاش بسیار نمودند که موجب تحکیم هویت سیاسی ایران عهد صفوی را فراهم سازند.
در این دوره برخی علما جذب حکومت شده و عهده‌دار مناصبی؛ مانند شیخ الاسلامی و قضاوت شدند. البته همکاری علمای دوره‌ی صفویه با پادشاهان، نه به طمع مقام، بلکه برای حفظ دولت جدید التأسیس شیعه بود. ضرورت این همکاری با توجه به این‌که شیعه در طول تاریخ، اغلب در انزوای سیاسی قرار داشت، بیش از پیش معلوم می‌شود. البته روابط عالمان با پادشاهان، تنها در حدی بود که فقها را قادر می‌ساخت با تبلیغ مذهب شیعه، گسترش حوزه‌های دینی و . . . به توسعه و تحکیم مبانی شیعه بپردازند.
