جستجوی پیشرفته
بازدید
977
آخرین بروزرسانی: 1402/11/15
خلاصه پرسش
آیا خلفای راشدین به ترتیب، مصداق آخرین آیه سوره عصر هستند؟
پرسش
سلام علیکم؛ در تفسیر روایی اهل‌سنت از آیه 3 سوره والعصر آمده است که خلفای راشدین منظور این آیه هستند. در روایتی از ابی بن کعب، از ابوبکر، عمر، عثمان در تقدم رتبی بر امیرالمؤمنین(ع) نامشان آمده است. مثلا در تفسیر جامع الاحکام قرطبی آمده است: «إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَتَواصَوْا بِالْحَقِّ وَتَواصَوْا بِالصَّبْرِ»، قَالَ أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ: قَرَأْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَالْعَصْرِ ثُمَّ قُلْتُ: مَا تَفْسِیرُهَا یَا نَبِیَّ اللَّهِ؟ قَالَ: وَالْعَصْرِ قَسَمٌ مِنَ اللَّهِ، أَقْسَمَ رَبُّکُمْ بِآخِرِ النَّهَارِ: إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ: أَبُو جَهْلٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا: أَبُو بَکْرٍ، وَعَمِلُوا الصَّالِحاتِ عُمَرُ. وَتَواصَوْا بِالْحَقِّ عُثْمَانُ وَتَواصَوْا بِالصَّبْرِ" عَلِیٌّ" رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ أجمعین. نظر شما در این موضوع چیست؟
پاسخ اجمالی

در منابع روایی و تفسیری برادران اهل‌سنت، روایات فراوانی به پیامبر اسلام(ص) منسوب است که در آنها تنها به فضیلت چهار فرد برجسته از صحابه(ابوبکر، عمر، عثمان، و علی) پرداخته شده است که بر اساس عقیده آنان، خلفای راشدین را تشکیل می‌دهند، و در تفسیر فرازهایی از قرآن کریم، از جمله آیه 3 سوره عصر که در پرسش به آن اشاره شده، و آیه 29 سوره فتح،[1] چنین ادعا شده است که تنها این چهار نفر مصداق آن هستند.

در ارتباط با این موضوع، صرف نظر از بررسی سندی و تحلیلی هرکدام از این روایات و تفاسیر به صورت مستقل، تنها به طرح چند پرسش بسنده می‌کنیم:

  1. اگر پیامبر(ص) به صورت مکرر، این برجسته‌سازی‌ها را تنها در مورد این چهار نفر انجام داده باشد، واضح است که در صدد بود تا شایسته‌ترین یاران خود را به مردم معرفی نماید. آیا این بهترین دلیل بر آن نبود که ایشان می‌خواستند به جامعه اعلام کنند که آنان بهترین افرادی هستند که می‌توانند - همانگونه که در پرسش ادعا شده - به ترتیب به خلیفه و جانشین من باشند؟! آیا این موضوع با مبنای اهل‌سنت مبنی بر این‌که خلیفه‌ای از سوی پیامبر(ص) تعیین نشده، ناهمخوان نیست؟!
  2. در ماجرای سقیفه، به روایاتی از جمله آن‌که «ائمه از قریش‌اند» استناد شد، پس چرا به این چند روایت و تفسیر ادعایی استناد نشد تا ردی بر ادعای انصار مبنی بر سهیم‌بودن در خلافت باشد و دست کم تأییدی بر آن باشد که خلیفه انتخاب شده از شایستگی بیشتری نسبت به دیگران برخوردار است؟!
  3. خلیفه اول تصمیم گرفت تا شخصا و بدون دخالت مردم، جانشین خود را برگزیند. چرا وی تنها یک نفر را معرفی کرده و با استناد به این روایات، هر سه خلیفه بعدی را به مردم اعلام ننمود؟! و چرا خلیفه دوم - مانند آنچه زمان رحلت پیامبر(ص) گفته بود - خلیفه اول را به هذیان‌گویی متهم نکرده و به سرعت، وصیت او در مورد انتخاب خلیفه بعدی - که خودش بود - را تنفیذ کرد؟!
  4. خلیفه دوم چرا غیر از علی بن ابی‌طالب و عثمان بن عفان که تنها آن دو در این مجموعه بودند، اشخاص دیگری را به هم به جمع مشورتی افزوده و آنان را در معرض خلافت قرار داد؟!
  5. چرا خلیفه سوم، هنگامی که در محاصره بود، به مردم اعلام نکرد که از این جمع، تنها یک نفر باقی مانده و تنها او شایستگی خلافت را دارد، تا زمینه و بهانه برای صحابیان دیگر؛ مانند طلحه، زبیر و معاویه پیدا نشود و آنان نیز داعیه‌دار خلافت نشوند؟!
  6. چرا خود امام علی(ع) بعد از رسیدن به خلافت و در برابر آنانی که به جنگ با او برخاسته بودند، هیچ‌گاه به این دسته از روایات استناد نکرد و نفرمود: اکنون و بعد از آن‌که هر سه نفر دیگری که در این روایات بودند، خلیفه پیامبر(ص) شده‌اند، اکنون دیگر واضح شده است که تمام این سخنان حضرتشان برای آن بود که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به جانشینان خود اشاره کند و از آن میان تنها من مانده‌ام و دیگر نباید فردی به این موضوع معترض باشد؟! با آن‌که امام علی(ع) استدلال‌هایی در برابر مخالفان ارائه نمودند، آیا در منابع شیعی و اهل‌سنت، چنین استدلالی را مشاهده می‌کنید؟!

تمام اینها نشانگر آن است که انتساب این روایات به پیامبر(ص) را نمی‌توان به سادگی پذیرفت و این احتمال وجود دارد که بعدها افرادی برای اثبات عقیده خود، روایات و تفاسیری را مطرح کرده و آنها را به پیامبر(ص) نسبت داده باشند که در آنها تنها به فضیلت و برجستگی چهار فردی بپردازد که به عقیده آنها به ترتیب، جانشین پیامبرند؛ اما با روش‌های گوناگون به حکومت رسیدند!


[1]. ر. ک: رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی سعد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق، حکمت‏، علی اصغر، ج 9، ص 23، تهران، امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371ش. «... و عن مبارک بن فضالة عن الحسن قال: وَ الَّذِینَ مَعَهُ ابو بکر الصدیق، أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ عمر بن الخطاب، رُحَماءُ بَیْنَهُمْ عثمان بن عفان، تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً على بن ابى طالب».

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • بهترین چیزی که انسان می‌تواند از معصومان(ع) بخواهد، چیست؟
    13935 حدیث 1393/05/29
    بر اساس روایتی؛ «بهترین دعا، صلوات بر محمّد و آل محمّد است و بعد از آن، دعا براى برادران دینى و سپس دعا براى خود در چیزهایی که دوست دارد».[1] در روایات دیگری به طور جزئی؛ بهترین مورد درخواست از خدا برای خود و ...
  • آیا بکار بردن واژه‌‌هایی مثل «جلّ جلاله» برای غیر خدا جایز است؟
    9763 احترام به نام خدا، قرآن، پیشوایان 1399/07/15
    هر چند صفت «جلال» برای غیر خدا نیز به کار می‌رود، مانند آنچه در زیارت عاشورا می‌خوانیم:«وَ جَلَّتِ الْمُصِیبَةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَى جَمِیعِ أَهْلِ‏ السَّمَاوَات‏».ولی با توجه به این‌که واژه‌ای مثل «جلّ جلاله»، معمولاً بر خداوند متعال اطلاق می‌گردد، لازم است از به ...
  • میثم به چه معنا است؟ آیا میثم تمار ایرانی بود؟ او چه سرگذشتی داشت؟
    64003 شخصیت های شیعی 1392/06/28
    «میثم» در لغت عرب به فردی گفته می‌‌شود که بر هرچه گذر می‌‌کند آن‌را می‌‌شکند و از بین می‌‌برد، اما شاید معنای آن در لغات دیگر این نباشد. میثم بن یحیای تمار از بردگان ایرانی بود که توسط امیر المؤمنین(ع) خریداری و آزاد شد و به شغل خرما‌­فروشی ...
  • آیا روایات ما شراب‌خواری را بدتر از بی‌نمازی می‌دانند؟!
    1593 حدیث 1402/06/07
    از یک نگاه نماز مهم‌ترین واجب دینی و در رأس همه‌ی آنها است. و از سوی دیگر، نوشیدن مشروبات الکلی در شرایع آسمانی حرام شمرده شده،[1] و آثار مخرب میگساری بر دانشمندان امروز نیز پشیده نیست.اما از این نگاه می‌توان گناه نوشیدن مشروبات الکلی ...
  • آیا کتاب تاریخی «الکامل فى التاریخ» ابن اثیر، قابل اعتماد و استناد است؟
    26236 تاريخ بزرگان 1391/11/14
    «الکامل فى التاریخ» نوشته ابن اثیر از کتاب‌های قابل استناد تاریخی است که همواره یکی از اسناد دسته اول تاریخ‌نگاران شیعه و سنی بوده است و صرف سنی مذهب بودن ابن اثیر دلیل بر بی‌اعتباری نوشته‌هایش نیست. هر چند نمی‌توان گفت که همه مطالب آن صد در صد ...
  • آیا برای ازدواج موقت با زنان اهل کتاب اجازه از همسر مسلمان دائم، لازم است؟
    25974 Laws and Jurisprudence 1386/04/21
    از دفاتر مراجع عظام تقلید، جواب های زیر دریافت گردید که توجه شما را به آن جلب می کنیم: حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):در فرض سؤال اجازه لازم نیست و عقد بدون آن صحیح است مگر آنکه مقرراتى در میان باشد که باید رعایت ‏شود. حضرت آیت الله العظمی ...
  • در ازدواج موقت، اگر زن نسبت به وظایفش کوتاهی کند، آیا مهریه به وی تعلق می‌گیرد؟
    20373 مهریه 1394/08/21
    در ازدواج موقت چنانچه زوجه بر خلاف تعهد و رضایت مرد، در بخشى از مدت عقد غایب شده و تمکین نداشته باشد، به همان نسبت از مهریه‌ تعیین شده، کم مى‌شود؛ مثلًا اگر ده روز مدت ازدواج موقت بوده و زن به مدت دو روز تمکین نداشت، مرد ...
  • آیا استمنا گناه کبیره است؟ راه نجات از آن چیست؟
    191975 استمنا 1386/09/18
    خودارضایی که از آن به استمنا یاد می‌شود از گناهان کبیره و حرام است[1] و مجازات سنگینی دارد.بهترین راه رهایی از استمنا و خودارضایی، ازدواج شرعی(دائم یا موقت) با شرایط خاص آن که در رساله‌های عملیه بیان شده است، می‌باشد. اگر ازدواج ممکن نباشد ...
  • آیا پس از امام زمان(ع)، دوازده مهدی دیگر خواهند آمد؟
    12841 حدیث 1393/03/26
    روایاتی در منابع حدیثی نقل شده است که بعد از امام زمان(عج) یازده و یا دوازده مهدی حکومت خواهند کرد: 1. ابو بصیر می‌گوید: به امام صادق(ع) گفتم: اى فرزند رسول خدا! من از پدر شما شنیدم که می‌فرمود: پس از قائم(عج) دوازده مهدى خواهند آمد، امام صادق(ع) ...
  • آیا در این دنیا به ما اختیار حتی اختیار مرگ داده شده است؟
    29842 حدیث 1386/05/04
    انسان در خلقت خود مجبور است. هیچ نقش و تأثیری در به دنیا آمدن خویش ندارد؛ اما پس از خلقت آزاد و مختار است، البته شیعه‌ی امامیه - بر خلاف دیدگاه متکلمان معتزله که معتقدند اختیار انسان مطلق است و نیز بر خلاف نظر اشاعره که انسان را ...

پربازدیدترین ها