اعتقاد شیعیان به شفاعت پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)، با اعتقاد برخی از مشرکان مکه در مورد شفاعت بت‌ها تفاوت‌های اساسی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

1. بت‌‌پرستان برای بت‌‌های خود، استقلال قائل بودند. آنها معتقد بودند خداوند بعد از آفرینش نظام هستی، خود از مدیریت زمین کناره‌گیری کرد و تدبیر موجودات زمینی را به اجرام آسمانی دارای روح، یا به فرشتگان، جنیان و قدیسان واگذاشته است!

 از دیدگاه بت‌‌پرستان، بت‌‌ها، فرشتگان و جنیان، فرزندان خدا و واجد بخشی از حقیقت او بودند.

 برخی از مشرکان نیز معتقد بودند هر نوع از مخلوقات، خدایان ویژه به خود را دارند؛ مانند خدای آسمان، خدای زمین و خدای دریا. و ذات خداوند، هیچ دخالتی در تدبیر عالم و شئون آن ندارد!

 آنها همچنین معتقد بودند که بت‌‌ها قدرت آمرزش گناهان را دارند.[1]

این در حالی است که هیچ مسلمانی در مورد پیامبران(ع) و ائمه(ع)، چنین عقیده‌‌ای ندارد. مسلمانان، قدرت پیامبران و اولیای الهی را محدود و در طول قدرت خدای تعالی می‌‌دانند، و معتقدند خداوند به آنها هیچ‌گونه استقلالی هدیه نداده، بلکه هر اعمال قدرت آنان بستگی به رضایت خداوند دارد.

2. بت‌‌پرستان، بت‌‌ها را عبادت می‌‌کردند: «إِنَّ الَّذِینَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا یَمْلِکُونَ لَکُمْ رِزْقا...»؛[2] آن بت‌هایی که غیر از خدای یکتا می‌‌پرستید، نمی‌‌توانند شما را روزی دهند. از خدای یکتا روزی بجویید و او را عبادت کنید و سپاس گویید؛ زیرا به سوی او بازگردانیده می‌‌شوید.

از دیدگاه همه مسلمانان و از جمله شیعیان، عبادت غیر خدا شرک است، در حالی ‌که بت‌‌پرستان، بت‌‌ها را می‌‌پرستیدند، عبادت می‌‌کردند و در برابر آنها خضوعی می‌‌کردند که مانند خضوع در برابر خدا بود.

3. بت‌پرستان به الوهیت بت‌ها معتقد بودند. خداوند در قرآن فرموده است:

«وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لِیَکُونُوا لَهُمْ عِزًّا، کَلاَّ سَیَکْفُرُونَ بِعِبادَتِهِمْ وَ یَکُونُونَ عَلَیْهِمْ ضِدًّا»؛[3]

و آنان غیر از خدا، معبودهایی برای خود برگزیدند تا مایه عزتشان باشد. هرگز چنین نیست! به زودی [معبودها] منکر عبادت آنان خواهند شد؛ [بلکه] بر ضدشان قیام خواهند کرد.

خداوند متعال در مورد مشرکان نیز می‌‌فرماید:

«إِنَّهُمْ کانُوا إِذا قِیلَ لَهُمْ لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ یَسْتَکْبِرُونَ، وَ یَقُولُونَ أَ إِنَّا لَتارِکُوا آلِهَتِنا لِشاعِرٍ مَجْنُونٍ»؛[4]

هر زمان به مشرکان گفته می‌‌شد کلمه توحید(لا اله الا الله) را بگویید، نمی‌‌گفتند و می‌‌گفتند: خدایانمان را به حرف شاعری دیوانه ترک نمی‌کنیم.

این در حالی است که کلمه توحید همواره ورد زبان شیعیان بوده و به ‌طور کلی، توسل کنندگان به انبیا و امامان معصوم(ع) هیچ اعتقادی به الوهیت انبیا و ائمه ندارند؛[5] بلکه آنها را بندگان مخلص خداوند می‌‌دانند که با عبودیت و بندگی، بنده مقرب خدای متعال شدند.

در تأیید این مطلب که بندگان مخلص خداوند با عبودیت و بندگی، نزد خداوند قرب و منزلتی پیدا می‌‌کنند، روایت و حدیث قدسی است که شیعه و اهل‌سنت آن‌را نقل کرده‌اند:

«خدای متعال فرمود: «مَا تَقَرَّبَ إِلَیَّ عَبْدٌ بِمِثْلِ مَا افْتَرَضْتُ عَلَیْهِ و إِنَّهُ لَیَتَقَرَّبُ إِلَیَّ بِالنَّافِلَةِ حَتَّى أُحِبَّه‏ فاذا احببته کنت سمعه الذی یسمع به و بصره الذی یبصر به و یده التی یبطش بها و رجله التی یمشـی بها»؛[6]

بنده من به چیزی مانند انجام واجبات به من نزدیک نمی‌شود و همانا با انجام مستحبات و نافله‌‌ها به گونه‌ای نزد من قرب و منزلت پیدا می‌کند که دوست من محسوب می‌شود، اگر من بنده‌ای را دوست بدارم، گوش شنوا و دست گیرا و پای رونده او می‌‌شوم.[7]

این حدیث قدسی، کمال نزدیکی پیامبران و اولیا به خداوند را عبادت بسیار آنان می‌‌داند که باعث می‌شود همه کارهایشان تحت نظارت و با اجازه پروردگار باشد و همین می‌تواند دلیلی برای توسل به آنان باشد. در نتیجه، میان دیدگاه مشرکان نسبت به بت‌‌ها و دیدگاه شیعیان نسبت به انبیا و اولیای الهی، تفاوت جوهری وجود دارد و میان این دو دیدگاه، هیچ ارتباطی وجود ندارد.[8]

[1]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، ج7، ص ‌55؛ ج13، ص251؛ ج15، ص ‌61، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[2]. عنکبوت، 17.

[3]. مریم، 81- 82.

[4]. صافات، 35- 36.

[5]. ر. ک: «نفى الوهیت بت‌ها»، 67888.

[6]. ر. ک: کوفى اهوازى، حسین بن سعید، المؤمن، ص 32، قم، مؤسسة الإمام المهدی(عج)، ‏1404ق؛ بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله(ص) و سننه و أیامه(صحیح بخاری)، محقق، الناصر، محمد زهیر بن ناصر، ج8، ص105، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.

[7]. ر. ک: «سند و مفاد حدیث قرب فرائض».

[8]. برگرفته از: چه تفاوتی میان عقیده مشرکان درباره شفاعت بت‌ها و عقیده شیعیان درباره شفاعت امامان‌شان وجود دارد؟ | حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت (hajj.ir).