به هر فعلی که توانایی آن‌را داشته باشد تا در تمام چهارده صیغه فعل‌های ماضی، مضارع و امر کاربرد داشته باشد، «فعل متصرّف» گفته می‌شود. و هر فعلی که این‌گونه نباشد؛ بلکه تنها در یک یا چند صیغه، کاربرد داشته باشد، «فعل غیر متصرف» نامیده می‌شود. به عبارت دیگر، کلیّه افعال مشتق، متصرّف و تمام افعال جامد غیر متصرّف‌اند.

فعل متصرّف

فعلى است که داراى صیغه‌های چهارده‌‌گانه به اضافه اقسام سه‌‌گانه(ماضى، مضارع، و امر) باشد.

گفتنی است که قریب به اتفاق افعال، فعل متصرّف‌اند.

فعل غیر متصرّف

فعلی که تمام صیغه‌های اقسام سه‌گانه فعل را پشتیبانی نکند فعل غیر متصرف است که خود دارای دو زیر مجموعه است: «غیر متصرف محض» و «غیر متصرف غیر محض».

1. غیر متصرّف محض: عبارت از فعل غیر متصرّفى است که تنها یک صیغه کاربردی دارد، مانند: «نِعمَ» که نه افعال مضارع و امری از آن ساخته می‌شوند و نه غیر از صیغه اول، هیچ‌کدام از سیزده صیغه دیگر را پشتیبانی می‌کند!
2. غیر متصرّف غیر محض: فعلی است که پشتیبانی‌کننده تمام اقسام فعل و تمام صیغه‌های آن نیست، با این وجود، مانند مورد قبلی، منحصر به یک صیغه نبوده؛ بلکه تعداد بیشتری از صیغه‌ها را پشتیبانی می‌کند. بیشتر افعال غیر متصرف، در این زیر مجموعه‌اند.[1] مانند: «لَیْسَ»، «مادَامَ»، «کَرَبَ»، «عَسَی»، و... .

[1]. ر. ک: ذهنى تهرانى، سید محمد جواد، قواعد صرف و نحو و روش تجزیه و ترکیب، ج 1، ص 19- 20، قم، مؤلف، چاپ اول، 1371ش.