جستجوی پیشرفته
بازدید
306
آخرین بروزرسانی: 1403/12/08
خلاصه پرسش
آیا دعایی برای برطرف کردن تأثیر غذای شبهه‌ناک وجود دارد؟ در ابتدای هر لقمه باید نام خدا را ببریم، یا در ابتدای هر وعده غذایی؟!
پرسش
با سلام؛ می‌گویند: برای رفع شبهه از غذایی که به حرام بودن آن اطمینان نداریم، قبل از خوردن آن «بسم الله» بگوییم. در این مورد سوالاتی داشتم: اول این‌که: آیا «بسم الله» کافی است، یا باید «بسم الله الرحمن الرحیم» بگوییم؟ دوم این‌که: آیا برای هر لقمه باید آن‌را بگوییم یا یکی برای همه غذا کافی است؟
پاسخ اجمالی

بر اساس آموزه‌های قرآن کریم، انسان باید نسبت به غذای مصرفی خود، دقت کافی را به خرج دهد و اندیشه کند که چه راه‌های طبیعی دشواری طی شده تا این غذا به دست او برسد و این فرایند را کمکی برای خداشناسی خود قرار دهد:

«فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ»؛ پس انسان باید به غذاى خود بنگرد!

در این آیه خداوند، نظر و دقت انسان را پیرامون طعامى که می‌‏خورد و با آن نیرو و توان به دست می‌آورد، لازم می‌‏داند.[1]

از سوی دیگر آیاتی نیز وجود دارد که به غذاهای حلال و حرام می‌پردازد.

در همین راستا باید گفت؛ خوردن غذایی حرام است که حرمت ذاتی دارد؛ مانند گوشت خوک و مردار،‌ و یا آن‌که غذا فی‌نفسه(به خودی خود) حلال است؛ اما مصداق چیزی است که خوردن آن حرام است؛ مانند «مال غصبی»، یا «مال یتیم» که تمام چنین غذاهایی را -جز هنگام ضرورت واقعی- نباید خورد. از این‌رو، نباید انتظار داشت که مال حرام را خورد، و سپس با استفاده از دعایی اثر منفی آن‌را از بین برد!

اما غذایی که حرمتش قطعی نیست و شبهه‌ناک است، با آن‌که مستحب است -در صورت امکان- از خوردن آن هم خودداری کرد تا روح انسان در درجات بالاتری از معنویت قرار گیرد؛ اما به هر حال خوردنش حرام نیست که توضیح جزئیات آن در توضیح المسائل فقها آمده است.

گفتنی است که خداوند غذای شبهه‌ناک را حرام اعلام نکرده؛ زیرا اگر هر غذایی که اندک شبهه‌ای در آن باشد را حرام بدانیم، عسر و حرجی پدید خواهد آمد که خداوند خواستار آن نیست؛ لذا اگر انسان قدرت انتخاب چندانی نداشته باشد و به نحوی ناچار از خوردن غذای شبهه‌ناک باشد، سزاوار است با اقداماتی مانند گفتن بسم الله در ابتدای غذا (که البته در غذای حلال قطعی نیز مستحب است) آثار منفی آن مانند تاریکی قلب را از بین ببرد.[2]

دعای مأثوری که ویژه این موضوع باشد را نیافتیم؛ اما با توجه به این‌که هر دعای مشروعی را می‌توان از خدای متعال خواست؛ لذا هر فردی می‌تواند با سلیقه‌ی خود و با هر زبانی در ابتدا یا انتهای هر غذا، حاجت خود را از خداوند بخواهد.

به عنوان نمونه، سید ابن طاووس می‌گوید: من خودم دعایی را انشاء کردم و هنگام خوردن غذاهای مشکوک و شبهه‌ناک، آن‌را می‌خوانم به امید آن‌که این دعایم آن‌را پاکیزه کند.(آثار منفی‌اش را از میان بردارد):

«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِالرَّحْمَةِ الَّتِی سَبَقَتْ غَضَبَکَ وَ بِالرَّحْمَةِ الَّتِی ذَکَرْتَنِی بِهَا وَ لَمْ أَکُ شَیْئاً مَذْکُوراً وَ بِالرَّحْمَةِ الَّتِی أَنْشَأْتَنِی بِهَا وَ رَبَّیْتَنِی صَغِیراً وَ کَبِیراً وَ بِالرَّحْمَةِ الَّتِی نَقَلْتَنِی بِهَا مِنْ ظُهُورِ الْآبَاءِ إِلَى بُطُونِ الْأُمَّهَاتِ مِنْ لَدُنْ آدَمَ ع إِلَى آخِرِ الْغَایَاتِ وَ أَقَمْتَ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ بِالْأَقْوَاتِ وَ الْکِسْوَاتِ وَ الْمُهِمَّاتِ وَ وَقَیْتَهُمْ مِمَّا جَرَى عَلَى الْأُمَمِ الْهَالِکَةِ مِنَ النَّکَبَاتِ وَ الْآفَاتِ وَ بِالرَّحْمَةِ الَّتِی دَلَلْتَنِی بِهَا عَلَیْکَ وَ بِالرَّحْمَةِ الَّتِی شَرَّفْتَنِی بِهَا بِطَاعَتِکَ وَ التَّقَرُّبِ إِلَیْکَ وَ بِالرَّحْمَةِ الَّتِی جَعَلْتَنِی بِهَا مِنْ ذُرِّیَّةِ أَعَزِّ الْأَنْبِیَاءِ عَلَیْکَ وَ بِالرَّحْمَةِ الَّتِی حَلُمْتَ بِهَا عَنِّی عِنْدَ سُوءِ أَدَبِی بَیْنَ یَدَیْکَ وَ بِالْمَرَاحِمِ وَ الْمَکَارِمِ الَّتِی أَنْتَ أَعْلَمُ بِتَفْصِیلِهَا وَ قَبُولِهَا وَ تَکْمِیلِهَا وَ بِمَا أَنْتَ أَهْلُهُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُطَهِّرَنَا مِنَ الْعُیُوبِ وَ الذُّنُوبِ بِالْعَافِیَةِ مِنْهَا وَ الْعَفْوِ عَنْهَا حَتَّى نَصْلَحَ لِلتَّشْرِیفِ بِمُجَالَسَتِکَ وَ الْجُلُوسِ عَلَى مَائِدَةِ ضِیَافَتِکَ وَ أَنْ تُطَهِّرَ طَعَامَنَا هَذَا وَ شَرَابَنَا وَ کُلَّمَا نَتَقَلَّبُ فِیهِ مِنْ فَوَائِدِ رَحْمَتِکَ مِنَ الْأَدْنَاسِ وَ الْأَرْجَاسِ وَ حُقُوقِ النَّاسِ وَ مِنَ الْحَرَامَاتِ وَ الشُّبُهَاتِ وَ أَنْ تُصَانِعَ عَنْهُ أَصْحَابَهُ مِنَ الْأَحْیَاءِ وَ الْأَمْوَاتِ وَ تَجْعَلَهُ طَاهِراً مُطَهَّراً وَ شِفَاءً لِأَدْیَانِنَا وَ دَوَاءً لِأَبْدَانِنَا وَ طَهَارَةً [مُطَهِّراً] لِسَرَائِرِنَا وَ ظَوَاهِرِنَا وَ نُوراً لِعُقُولِنَا وَ نُوراً لِأَرْوَاحِنَا وَ مُقَوِّیاً لَنَا عَلَى خِدْمَتِکَ وَ بَاعِثاً لَنَا عَلَى مُرَاقَبَتِکَ وَ اجْعَلْنَا بَعْدَ ذَلِکَ مِمَّنْ أَغْنَیْتَهُ بِعِلْمِکَ عَنِ الْمَقَالِ وَ بِکَرَمِکَ عَنِ السُّؤَالِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین‏».[3]

در مورد سؤال دوم، یعنی گفتن بسم الله هنگام خوردن غذا پاسخش آن است که گفتن تنها «بسم الله» را نیز می‌توان یاد خدا دانست، ولی بدیهی است که اگر کامل گفته شود، بهتر خواهد بود.

همچنین بردن نام خدا در ابتدای هر وعده غذایی کافی است؛ اما بردن نام خدا در میانه خوردن غذا نیز بر پاداش آن خواهد افزود و روایاتی نیز وجود دارد که چنین شیوه‌ای را تأیید می‌کند.[4]

از امام علی(ع)) نقل شده است: «مَا رَفَعْتُ لُقْمَةً إِلَى فَمِی إِلَّا ذَکَرْتُ اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهَا».[5] هیچ لقمه‌ای را به سمت دهانم برنداشتم، مگر آن‌که هم‌زمان نام خدا را بر آن بردم.

البته باید دقت کرد تا در جمع‌های عمومی رفتاری از ما سر زند که در نگاه دیگران، جلوه مناسبی از دین اسلام را نشان ندهد؛‌ زیرا یاد خدا تنها به زبان نیست و انسان می‌تواند در هر لقمه‌ای به یاد خدا باشد، بدون آن‌که چیزی بر زبان آورد.


[1]. ر. ک: «لزوم دقت و اندیشه در غذا و طعام از نگاه قرآن»؛ «تأثیر لقمه حرام».

[2]. ر. ک: «هدف از گفتن بسم الله هنگام غذا خوردن».

[3]. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 1، ص 115، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1409ق.

[4]. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 14، ص 403، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[5]. همان، ج 63، ص 379.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها