جاهل قاصر به کسی گفته می‌شود که به هیچ طریق معتبر عقلی یا شرعی دسترسی ندارد.[1] این مطلب هم در حوزه احکام شرعی و هم در حوزه اعتقادات مطرح می‌شود. بدین معنا که هم در بحث احکام دینی و هم در بحث ایمان آوردن به دین و مذهب حق به کار می‌رود. در بخش اعتقادات که مورد سؤال است، این‌طور سؤال می‌شود که آیا همه کسانی که پیرو دین اسلام و مذهب شیعه نیستند، اهل نجات هم نخواهند بود؟ کسانی که جاهل قاصرند؛ یعنى حق برایشان روشن نشده و راه حق برایشان مشخص نگشته، معذور دانسته شده‌اند،[2] بر خلاف کسانی که جاهل مقصرند؛ یعنی در شناختن راه حق کوتاهی کرده‌اند.‏ از نظر عذاب شدن و عذاب نشدن؛ همه علما اتفاق نظر دارند که جاهل قاصر عذاب نمى‏شود؛ زیرا بر فرض قصور و بی‌تقصیرى، عذاب برخلاف عدل است.[3]
اما سؤال این است؛ کسی که جاهل قاصر است و به حقیقت نرسیده با کسی که راه حق را پیدا کرده، در یک مقام و مرتبه قرار دارند یا نه؟ در جواب این سؤال باید گفت؛ قطعاً کسی که حق را پیدا کرده و به آن گرویده، از جاهل قاصر بالاتر و برتر است؛ زیرا همان طور که گفته شد، جاهل قاصر فقط معذور است؛ یعنی عذاب نمی‌شود. اما یک مسلمان واقعی، به خاطر تلاشی که برای ثابت قدم ماندن در راه حق داشته و سختی‌ها را تحمل کرده و دستورات دینی را اجرا کرده، ثواب و اجر زیادی شامل او شده و مقامی بسیار بالاتر از جاهل قاصری دارد که متحمل سختی و مشکلات نشده است.

---