جستجوی پیشرفته
بازدید
3914
آخرین بروزرسانی: 1401/10/04
خلاصه پرسش
روایتی وجود دارد که حضرت آدم(ع) بعد از آفریده‌شدن، نور پنج‌تن(ع) را مشاهده کرد. چرا ایشان نور هر چهارده معصوم(ع) را مشاهده نکرد؟!
پرسش
روایاتی که در مورد خلقت نور پنج‌تن(ع) وجود دارد با چهارده معصوم(س) چگونه قابل جمع است؟ با خواندن این روایات به ذهنم زد که مگه ما 14 معصوم (سلام الله علیهم) نداریم پس چرا 5 نور؟
پاسخ اجمالی

از پیامبر خدا(ص) نقل شده است، هنگامی که خدای متعال آدم(ع) را آفرید و روح خود را در او دمید، آدم به راست عرش نگاه کرد. پنج شبح از نور دید که مشابه صورت خود او بودند و به رکوع و سجده می‌پرداختند. او از خدا پرسید: آیا پیش از من افراد دیگری از جنس بشر نیز آفریده‌‌ای؟! خدا فرمود: خیر! آدم پرسید: پس آنهایی که آنها را به صورت خودم می‌بینم چه کسانی هستند؟ فرمود: آنها پنج نفر از فرزندان تو هستند که اگر آنها نبودند نه تو را می‌آفریدم و نه بهشت و آتش و نه عرش و کرسی و نه آسمان و زمین و نه فرشتگان و نه انس و جن... .[i]

در بررسی سندی این روایت باید گفت؛ با آن‌که این گزارش در کتاب به نسبت معتبری نقل شده است؛ اما سند متصلی نداشته و دو راوی موجود در آن «ابو هریره» و «احمد بن محمد بن عیسی مصری» نیز اگرچه از دیدگاه اهل‌سنت، راویانی معتبرند، ولی نمی‌توان چنین روایتی را گزارشی مسلم دانست که تردیدی در آن روا نباشد.

اما با فرض پذیرش سند در بررسی محتوایی باید گفت؛ با توجه به عقائد شیعه که نور هر چهارده معصوم(ع) پیش از خلقت عالم و آدم آفریده شد،[ii] این سؤال پیش می‌آید که چرا حضرت آدم(ع) سخنی از نه معصوم از فرزندان امام حسین(ع)، به میان نیاورده است. در این زمینه می‌توان دست کم دو احتمال را مطرح نمود:

الف) اولین احتمال آن است که بگوییم خداوند بعد از آفرینش حضرت آدم(ع)، تنها نور پنج معصوم(اصحاب کساء) را نشانشان داد و نور دیگر  ائمه را به دلایلی که بر ما پوشیده است، در آن مقطع از او پنهان نگه‌داشت.

ب) احتمال دیگر آن است که خداوند نور هر چهارده معصوم را نشان آدم(ع) داده باشد؛ اما در این روایت به دلایلی از نقل همه آنها خودداری شده باشد. این دلایل احتمالی عبارت‌اند از:

  1. رعایت مقام بیان: یکی از مواردی که ممکن است در مورد گزارش یک داستان مفصل رخ دهد، تقطیع آن است که تنها به نقل بخش خاصی از آن اکتفا شود، به ویژه در جایی که گوینده و متکلم، برای شرح یا اثبات موضوع خاصی اقدام به بیان و نقل یک رخداد می‌کند.

به عنوان نمونه، در همین روایت، پیامبر اسلام(ص) که با تردیدهایی در مورد جانشینی حضرت علی(ع) روبرو بود، به مشاهده نور حضرت علی(ع) و همسر و فرزندانشان توسط حضرت آدم(ع) پرداخته و از بیان نام دیگر معصومان خودداری نمود؛ زیرا مسئله مهم در آن مقطع، اثبات جایگاه ویژه و ممتاز امام علی(ع) برای مخاطبان و قانع ساختن آنان برای پذیرش امامت و خلافت آن‌حضرت بود. در چنین مواردی ذکر نام دیگر معصومان، می‌توانست در رسیدن به هدف اصلی خلل ایجاد کند؛ از این‌رو در برخی روایات به ذکر نام حضرت علی(ع) اکتفا شده و از ذکر نام دیگر معصومان خودداری شده است.[iii]

  1. رعایت حال مخاطب: در برخی روایات، مطلب ارائه‌شده با توجه به میزان معرفت، دانش و عقل مخاطب ارائه شده و مواردی که برای مخاطب قابل هضم نبوده و یا مورد پذیرش نیست، ارائه نمی‌شود.

در همین راستا اگر مخاطب روایت، فردی با گرایش شیعی بوده، اما از نام و جزئیات امامانی که در آینده خواهند آمد آگاه نباشد؛ بیان نام امامانی که اکنون با آنها آشنا است کافی خواهد بود. از جهت دیگر ممکن است مخاطبی که گرایش چندانی به اعتقادات شیعی ندارد، بیان نام پنج معصوم اول که با عنوان اهل کساء شناخته می‌شوند، برای او کافی است؛ زیرا بیشتر صحابه، حتی آنانی که در جناح امام علی(ع) نبودند به ظاهر هم که شده برای این پنج تن، احترام خاص و ویژه‌ای قائل بودند که بیان انحصاری نام این بزرگواران می‌تواند در این راستا قابل توجیه باشد، تا جایی که در برخی روایات به ذکر نام پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) اکتفا شده و حتی نام حسنین(ع) نیز ذکر نشده است.[iv] اما در جایی که مخاطب پیامبر(ص)، شخصی مانند سلمان[v] و یا جابر[vi] باشد، حضرتشان مطلب را به صورت کامل (هرچند مجمل) ذکر کرده و به نام بردن از چند معصوم اول اکتفا نکرده، بلکه نام تمام ائمه(ع) را به اطلاع آنان رسانده است.


[i]. مغربی، قاضی نعمان‏، شرح الاخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع‏)، محقق، حسینی جلالی، سید محمّد، ج 2، ص 500، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، 1409ق.

[ii]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 442، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2،ص 613، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق؛ (زیارت جامعه)؛ منسوب به امام جعفر بن محمد (ع)، مصباح الشریعة، ص 297، بیروت، اعلمی، چاپ اول، 1400ق.

[iii]. طبری آملی کبیر، محمد بن جریر بن رستم، المسترشد فی إمامة علی بن أبی طالب (ع)، محقق، مصحح، محمودی، احمد، ص 630، قم، کوشانپور، چاپ اول، 1415ق.

[iv]. کافی، ج 2، ص 441.

[v]. فیض کاشانی، محمد محسن، نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین، محقق، مصحح، انصاری قمی، مهدی، ص 128، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، 1371ش.

[vi]. حافظ برسی، رجب بن محمد، مشارق أنوار الیقین فی أسرار أمیر المؤمنین(ع)، محقق، مصحح، عاشور، علی، ص 60، بیروت، أعلمی، چاپ اول، 1422ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها