در دانش صرف، اسم مشتق چنین تعریف شده است: «اسمی که دلالت بر یک حَدَث (معنایی قائم به غیر) به همراه صاحب آن حَدَث داشته باشد، و از فعل گرفته شده باشد». اسم جامد نیز این‌گونه تعریف می‌شود: «اسمی که بر ذات یا حدثی دلالت داشته، اما از فعل گرفته نشده است؛ هرچند ممکن است از جامدی دیگر گرفته شده باشد».[1] بر این اساس مشتقات صَرفی، هشت اسم بوده که عبارت‌اند از: «اسم فاعل، اسم مفعول، صفت مشبهه، اسم مبالغه، اسم تفضیل، اسم مکان، اسم زمان و اسم آلت» و هر اسمی غیر از این اسامی، جزو جوامد به شمار می‌رود؛ نظیر رجل و رجال.
چگونگی تشخیص مشتق صَرفی، وزن کلمه است؛ به این معنا که هر یک از مشتقات بر اساس وزنی خاص از فعل «مضارع» ساخته می‌شوند. به عنوان نمونه، «اسم فاعل» برای ثلاثی مجرد بر وزن «فاعل» می‌باشد: مانند «یَعلَمُ» که اسم فاعلش «عالِم» می‌باشد. طبق این بیان، کلمه «صَعب» را باید جامد دانست؛ زیرا در هیچ‌یک از وزن‌های مشتقات صرفی قرار نمی‌گیرد.
اما مشتق دارای اصطلاحات دیگری نیز می‌باشد. در اصطلاح علم نحو، مشتق لفظی است که از لفظ دیگر گرفته شده باشد و علاوه بر داشتن حروف ریشه، در معنا نیز با لفظی که از آن گرفته شده است موافقت داشته باشد. بصری‌ها «مصدر مجرد» را اصل افعال و مشتقاتِ صرفی و مصادرِ مزید می‌دانند، ولی کوفی‌ها اصل اشتقاق را «فعل» بر می‌شمارند.[2] بر این اساس نیز، کلمه «صعب» جامد است؛ زیرا مشتقات منحصر در افعال، مصادر مزید و مشتقات صرفی (بر اساس نظر بصری‌ها) یا منحصر در مصادر و مشتقات صرفی (طبق نظر کوفی‌ها) خواهد بود و الفاظی که از این مجموعه خارج‌اند، جامد به شمار خواهند رفت.
اما طبق اصطلاح علم اصول، مشتق لفظی است که بیانگر عنوانی منتزع از یک ذات (با لحاظ انضمامشان) باشد. طبق این تعریف، اسم‌هایی مانند «ابن» (به معنای «فرزند») نیز مشتق به شمار می‌روند (شخص به انضمام ویژگی فرزند بودنش).[3] طبق این اصطلاح، اگر «صعب» به معنای «شیء سفت و سخت» باشد، مشتق خواهد بود، اما اگر به معنای خود «سختی» (یعنی اسم مصدر) باشد، در این صورت مشتق اصولی نیز به شمار نمی‌رود.

---