در دعای حضرت زهرا(س) در روز دوشنبه[1] آمده است: « اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ قُوَّةً فى عِبادَتِکَ، وَ تَبَصُّراً فى کِتابِکَ، وَ فَهْماً فى حُکْمِکَ، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَجْعَلِ الْقُرْآنَ بِنَا مَاحِلًا وَ الصِّرَاطَ زَائِلا وَ مُحَمَّداً عَنّا مُولِیِاً»؛[2]
پروردگارا، از درگاهت قدرتى براى عبادت و بندگى، بینشى براى درک قرآن، و فهم لازم براى درک احکامت را خواستارم، پروردگارا، بر محمد و خاندان محمد درود فرست، و فهم قرآن را دور از دسترس فکر ما، و صراط را نابودکننده ما، و محمد را روى گردان از ما قرار مده.
اما در مورد این‌که دو واژه «ماحل» و «زائل» دقیقاً معنایش چیست، باید گفت:
واژه «ماحل»، از ریشه «محل» بوده[3] و به کسی گفته می‌شود که نزد فرمانروایی رفته و از دیگری بدگویی و سعایت کند.[4] این معنا در برخی از دعاها درباره قرآن نیز استعمال شده است: «وَ لَا تَجْعَلِ الْقُرْآنَ بِنَا مَاحِلًا»،[5] از آن‌رو که قرآن از کسانی که او ‌را ضایع ساخته و نسبت به آن جفا کنند، در نزد خدا شکایت می‌کند.[6] بنابر این، معنای دعای حضرت زهرا(س) این می‌شود: «خدایا مبادا قرآن معایب ما را در نزد تو افشا کرده و از ما بدگویی کند».[7]
هم‌چنین واژه «زائل» در عبارت «وَ الصِّرَاطَ زَائِلا» از ریشه «زول»[8] نیز به معنای «اضمحلال و از بین رفتن» است، و «زائل» به معنای «از بین رونده» است.[9] در این بخش از دعا، این شبه فعل، به معنای «از بین برنده» است؛ اما لازم است که یک حرف جر مناسب با آن در تقدیر باشد تا این شبه فعل را متعدی کند و حرف مناسب آن، حرف «باء» یا «عن» است.[10] بنابراین، آنچه که در تقدیر گرفته می‌شود، عبارت «بنا» یا «عنا» است. در نتیجه معنای این عبارت این می‌شود: «صراط را نابود کننده ما قرار مده!».[11] و به عبارت دیگر، خواسته‌ات چنان نباشد که در جریان عبور از پل صراط بلغزیم و در دوزخ افتاده و با دور شدن از تو در معرض نابودی قرار گیریم.
 

---