جستجوی پیشرفته
بازدید
5884
آخرین بروزرسانی: 1400/09/27
خلاصه پرسش
مغیرة بن شعبه در صدر اسلام چه جایگاهی داشت؟ و آیا امام علی(ع) او را به عنوان مشاور خود برگزید؟
پرسش
چرا آیا امام علی(ع) برای مغیره حکم مشاوره زد؟
پاسخ اجمالی

مغیرة بن شعبة بن ابی عامر بن مسعود، از قبیله‌ی بنی‌ثقیف،[1] یکی از صحابیان رسول خدا(ص) بود.[2] و مادرش اسماء نام داشت.[3]

کنیه او أبوعیسی، یا ابوعبدالله بود[4] که به وی مغیرة الرأی‏ نیز می‌گفتند.[5]

مغیره در سالی که جنگ خندق در آن رخ داد مسلمان شد؛[6] اما نخستین رخداد مهمی که در آن حضور داشت صلح حدیبیه بود‏.[7]

فرزندان

مطرف،[8] عروه با کنیه‌ی ابویعقوب، عقّار، یعفور و حمزه فرزندان مغیره بودند.[9]

جایگاه مغیره در روایات

از مجموع روایاتی که در نکوهش مغیره وجود دارد، می‌توان نتیجه گرفت که وی میانه خوبی با اهل‌بیت(ع) نداشت. به عنوان نمونه:

  1. امام علی(ع) فرمود: «اسلام مغیره از روی مکر و فریب و در اثر یک جنایت بود، گروهی از قوم او به وی اطمینان کردند، ولی او ناگهان به آنها تاخت و آنها را از پا در آورد، و بعد فرار کرد و نزد رسول خدا(ص) آمد و به اسلام پناه آورد! به خدا سوگند کسی در اسلام او خضوع و خشوعی ندید. آگاه باشید که از قبیله‌ی ثقیف قبل از قیامت فرعون‏هائی خواهند بود، که از حق کناره‏گیری می‏کنند، و آتش جنگ را روشن می‌نمایند، و از ظالمان هم پیروی می‌کنند، متوجه باشید که قبیله‌ی ثقیف اهل مکر و فریب هستند و به عهد و پیمان‌ها وفادار نمی‌انند.[10]
  2. وی در جریان هجوم به خانه حضرت زهرا(س) و آتش‌کشیدن آن حضور داشت.[11] با توجه به همین پیشینه بود که امام حسن(ع) در مجلسی که معاویه آن‌را ترتیب داده بود، به مغیره فرمود: «تو همان کسی هستی که فاطمه دختر رسول خدا(ص) را کتک زدی تا آن‌جا که فرزندش(محسن) در شکمش سقط شد؛ در صورتی که پیامبر اسلام(ص) فرمود: ای فاطمه! تو برترین زنان اهل بهشت هستی. ای مغیره! بدان که خداوند تو را طعمه‌ی آتش جهنم خواهد کرد».[12]
  3. امام علی(ع) فرمود: «اگر قدرت پیدا کنم او را هدف سنگ قرار خواهم داد‏».[13]
  4. امام صادق‌(ع) در مورد آیه‌ی «ما یکونُ مِنْ نَجْوی‏ ثَلاثَةٍ إِلَّا هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سادِسُهُمْ ...‏»؛[14] فرمود: این آیه در مورد فلان و فلان و ابوعبیده جراح و عبدالرحمن بن عوف و سالم مولی ابوحذیفه و مغیرة بن شعبة نازل شد. آنها بین خود سندی نگاشته و عهد بستند و توافق کردند که اگر رسول خدا(ص) از دنیا رفت، هرگز نگذارند خلافت در بنی‌هاشم قرار گیرد. خدا نیز این آیه را در شأن آنها نازل فرمود.[15]

مغیره در حکومت امام علی(ع)

گزارشی مبنی بر این‌که مغیره در حکومت امام علی(ع) منصبی داشت، در منابع مشاهده نشده است. و با توجه به دشمنی مغیره با اهل‌بیت(ع) اساسا چنین چیزی بعید به نظر می‌رسد. البته وی مانند دیگران در صدد ارائه مشورت‌هایی به امام(ع) بود که لزومی به پذیرش آن نیز وجود نداشت.

به عنوان نمونه، بر اساس برخی گزارش‌ها معاویه از جریر خواست تا نامه‌‌‌ای برای امام علی(ع) بنویسد و از آن‌حضرت بخواهد تا شام را به معاویه بسپارد و مصر را برای خراج وی مقرر نماید و هنگام شهادت‌شان بیعت کسی را بر گردن معاویه قرار ندهد؛ در مقابل معاویه نیز کار را به ایشان وا‏گذارد و خلافت کلّی ایشان را کتبا پذیرا شود. جریر گفت: هر چه می‌خواهی خود بنویس و من نیز همزمان با تو می‌نویسم. معاویه نامه‌‏ای در این زمینه برای امام(ع) فرستاد. امام علی(ع) در پاسخ نامه‌ی جریر چنین نوشت:

«معاویه در واقع می‌خواهد که بیعت من بر گردنش نباشد و هر کاری که خودش می‌خواهد و من آن‌را دوست ندارم انجام دهد. وی می‌خواهد تو را سرگردان کند تا آمادگی مردم شام را ارزیابی کند. مغیرة بن شعبه پیش از این در مقام مشورت به من گفته بود که معاویه را بر شام بگمارم و خود بر مدینه حکومت کنم، ولی من از این کار خودداری کردم».[16]

ارتباط با خلفا

بر اساس برخی گزارش‌ها مغیره اولین فردی بود که با ابوبکر بیعت کرد، و در زمان خلفا در مناصب حکومتی حضور داشت.[17]

عمر بن خطاب ابتدا او را به حکومت یمن منصوب کرد؛ اما با مخالفت مردم آن منطقه روبرو شد. بعد از آن فرمانداری بصره را به وی داد و پس از مدتی او را به حکومت کوفه گماشت.[18]

وی تا زمان مرگ عمر حاکم کوفه بود؛ اما عثمان او را عزل کرد و با خلافت معاویه مجددا به، حکومت کوفه رسید‏.[19]

مرگ

در زمان حاکمیت مغیره، بیماری طاعون در کوفه شیوع پیدا کرد و مغیره از این شهر خارج شد و زمانی که بیماری فروکش کرد، به کوفه بازگشت و به طاعون مبتلا شد[20] و در نهایت در سال چهل و نه،[21] پنجاه[22] و یا پنجاه و یک هجری[23] در سن هفتاد سالگی[24] از دنیا رفت.


[1]. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 5، ص 104، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.

[2]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، محقق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 13، ص 347، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.

[3]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، محقق، عطا، محمد عبد القادر، ج 4، ص 213، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق.

[4]. ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله‏، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، محقق، البجاوی، علی محمد، ج 4، ص 1445، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق.

[5]. الطبقات الکبری‏، ج ‏4،ص 214.

[6]. مقریزی، تقی الدین‏، امتاع الاسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع‏، محقق، نمیسی، محمد عبد الحمید، ج 6، ص 162، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق.

[7]. الطبقات الکبری‏، ج ‏6، ص 97.

[8]. انساب الاشراف، ج ‏7، ص 397.

[9]. ابن قتیبة، أبو محمد عبد الله بن مسلم، المعارف، محقق، ثروت عکاشة، ص 295، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، 1992م.

[10]. ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات أو الإستنفار و الغارات، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج 2، ص 516 – 517، تهران، انجمن آثار ملی، چاپ اول، 1395ق.

[11]. شیخ مفید، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، محقق، مصحح، میرشریفی، علی، ص 117، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[12]. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج 1، ص 277، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.

[13]. الغارات، ج ‏2، ص 516.

[14]. مجادله، 7.

[15]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 8، ص 178- 179، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[16]. نصر بن مزاحم، وقعة صفین، محقق، مصحح، هارون، عبد السلام محمد، ص 52، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.

[17]. هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج 2، ص 578، قم، نشر الهادی، چاپ اول، 1405ق.

[18]. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق، تدمری، عمر عبد السلام، ج 4، ص 121، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق.

[19]. الطبقات الکبری‏، ج ‏6، ص 97.

[20]. البدء و التاریخ، ج ‏6، ص 3.

[21]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، محقق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 234، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.

[22]. الاستیعاب، ج ‏4، ص 1446.

[23]. تاریخ الامم و الملوک، ج ‏5، ص 234.

[24]. الطبقات الکبری‏، ج ‏6، ص 98.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • امیدبخش‌ترین آیه قرآن کدام است؟
    19920 تفسیر 1393/12/26
    قرآن کریم سرشار از آیات مژده و امید است. اما در این‌که کدام‌یک از آیاتش امید بیشتری به مؤمنان می‌دهد، سخن پیشوایان دین در این زمینه متفاوت است که شاید این تفاوت، ناظر به جنبه‌های مختلف امیدبخشی‌ باشد: ۱. ابوحمزه ثمالی می‌گوید؛ از امام باقر(ع) یا امام صادق(ع) ...
  • انصار چه کسانی بودند؟
    38930 تاريخ بزرگان 1388/12/03
    "انصار" جمع ناصر، از ریشه "نصر" به معنای یاوران است. در صدر اسلام به ساکنانمسلمانمدینهو اطرافآن، به ویژه افراد دو قبیلهاوسوخزرج،انصار گفته می‌شد؛ چرا که آنان به یاریپیامبر اسلام (ص)ومسلمانان مهاجر مکیو نقاط دیگر پرداختهبودند و در نشر ...
  • منظور از مباحات عامه، اباحه تملک و اباحه انتفاع چیست؟
    19535 General Terms 1393/04/17
    مباح بودن به معنای حلال بودن است. اموالى که متعلق حق هیچ‌کس نیست، در فقه از آنها با عنوان «مباحات عامّه» یا «مشترکات و منافع عامّه» تعبیر شده است. چیزهایى که شارع آنها را براى همه مشترک یا مباح قرار داده است، دو قسم است: 1. ...
  • هجوم‌آورندگان به خانه حضرت فاطمه(س) چند نفر بودند و چه افراد سرشناسی در میان آنان حضور داشتند؟
    31035 تاریخ 1394/07/14
    بنابر تحقیق و جست‌وجو در منابع حدیثی و تاریخی؛ به صورت پراکنده در نقل‌های مختلفی که درباره این بی‌حرمتی نقل شده است، نام تعدادی از افراد که به خانه حضرت فاطمه(س) هجوم آورده، یا دستور هجوم دادند وجود دارد. البته مشخص نیست که تعداد دقیق آنان چند نفر ...
  • گزارش‌های تاریخی موجود پیرامون شخصیت حر بن یزید ریاحی که در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را ارائه کنید؟
    33792 تاريخ بزرگان 1394/07/21
    یکی از افرادی که نامش در میان شهدای کربلا و یاران امام حسین(ع) جاودانه ماند، و مُهر شهادت وی در درگاه الهی ثبت شد، «حُرّ بن یزید ریاحی» است.نسب حر بن یزیدنسب حر را چنین ذکر کرده‌اند: «حر بن یزید بن ناجیة بن قَعنَب،
  • حدیث حارث همدانی در مورد حاضر شدن امام علی(ع) بر بالین محتضر را چگونه ارزیابی می¬کنید؟
    26219 درایه الحدیث 1392/04/27
    حاضر شدن پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) از جمله حضرت علی(ع)، هنگام مرگ، نزد تمامی انسان‌ها حتی کسانی که بر دین‌های دیگر می‌باشند از اموری است که اخبار مستفیضه بر آن دلالت دارد.[1] البته در نحوه و چگونگی این حضور سخنانی بیان شده است ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    23986 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • فرق بین «صراحت» و «ظهور» چیست؟
    15284 مبانی فقهی و اصولی 1390/12/22
    دلالت یک عبارت بر مقصود گوینده، گاهی آن قدر صریح است که احتمال خلاف در آن منتفی است. در این جا می گویند عبارت نص و صریح است، اما گاهی دلالت یک عبارت بر قصد گوینده صریح نیست، بلکه معانی متعدد از آن محتمل است، ولی در ...
  • آیا کلمه «حضرت» در روایات نیز به کار برده شده است؟
    14525 لغت شناسی 1394/01/22
    کلمه «حضرت» در لغت به معنای «حضور» و «نزد» می‌باشد.[1] این کلمه در عربی به صورت «حضرة» نوشته می‌شود. مثلاً وقتی می‌گوییم: «حضرت امام صادق(ع)» در روایات نیز به کار برده شده است که فارسی زبانان به عنوان احترام و ادب قبل از اسامی ...
  • افطاری دادن در کدام روز برابر مهمان کردن صد هزار پیامبر، امام و شهید است؟
    23611 حدیث 1392/10/28
    اطعام نمودن و غذا دادن به برادران دینی از کارهایی است که در اسلام مورد تأکید قرار گرفته و برای آن اجر و پاداش فراوانی قرار داده شده است. اما متن موجود در پرسش، تلفیق و خلط دو روایتی است که هر کدام دارای خاستگاه مخصوص به خود ...

پربازدیدترین ها