«قناعت» در لغت ‏به معنای بسنده کردن به مقدار کم، از کالای مورد نیاز، و رضایت‏ به چیزی است که نصیب شخص می‏شود. در احادیث اما گاهی کلمه‌ی قناعت‏ به معنای مطلق رضایت ‏به کار رفته است.

در علم اخلاق قناعت در مقابل «حرص» استعمال می‌شود. صفت قناعت موجب می‏شود که شخص به مقدار نیاز و ضرورت بسنده کند و زاید بر آن‌را درخواست نکند. بنابراین، می‌توان گفت «قانع» کسى است که به اندک بسنده مى‌کند و ناخشنود نمى‌شود و به سهم خویش راضی است. نتیجه‌ی قناعت آن است که انسان هم خود از مال خویش بهره‌ی لازم را می‌برد و هم زیادی آن‌را انفاق و ایثار می‌کند و دیگران را نیز در بهره‌مندی خویش شریک می‌نماید و با دردمندان و نیازمندان جامعه‌ی هم‌دردی می‌کند. البته نباید قناعت را با بخل که صفتی ناپسند است، برابر دانست.