اصول فقه، دانشی است که در آن از قواعدی بحث می‌شود که نتیجه‌ی آن‌ قواعد در استنباط حکم شرعی مورد استفاده‌ی فقیه قرار می‌گیرد.

پیشینه‌ی «دانش اصول فقه» به زمان ائمه(ع)، به‌ویژه به عصر امام باقر(ع) و امام صادق‌(ع) بر‌می‌گردد؛ این دانش در آغاز به صورت یک‌سری قواعد کلی فهم قرآن و حدیث از سوی امامان شیعه مطرح شد، و به وسیله شاگردان ایشان توسعه یافت.

«علم اصول» در آغاز در دامن «علم فقه» رشد کرد. فقها بدون توجه به طبیعت و اهمیت قواعد اصولی در فرایند استنباط احکام شرعی، همواره از این قواعد، در عملیات استنباط استفاده می‌کردند. البته توسعه و گسترش این دانش ابتدا در محیط‌‌های علمی اهل‌‌سنت بود؛ زیرا فقهای اهل‌‌سنت به دلیل عدم مراجعه به ائمه اهل‌بیت(ع) و احادیث آنان، زودتر از فقهای شیعه خود را نیازمند این دانش می‌دیدند، اما با فرا رسیدن دوران غیبت و دسترسی نداشتن به امام، تدوین دانش اصول در میان شیعیان نیز گسترده‌تر شده و شاید امروزه گستره بیشتری از اصول فقه اهل سنت داشته باشد.