روزه در ماه رمضان از ارکان و واجبات اسلام بوده و به همراه روزه‌های مستحب دارای آثار مادی و معنوی متعددی است.[1] البته در شرایطی که موجب ضرر قابل توجه برای شخص باشد، جایز و صحیح نیست.

پس چنانچه به گفته متخصصان پزشکی مورد اعتماد، روزه گرفتن، احتمال ابتلا به بیماری‌هایی از جمله کرونا را - به صورت قابل توجهی - افزایش دهد، یا در مبتلایان، موجب تشدید عوارض گردد، روزه گرفتن حرام و باطل خواهد بود، اما نباید تنها به مجرد احتمالی تأیید نشده، روزه را رها کرد و ظاهراً هنوز دلیل قابل پذیرشی در مورد اثر منفی روزه بر بیماری کرونا ارائه نشده است.

ضمائم:

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

روزه به عنوان یک تکلیف الهی در حقیقت نعمت خاص خداوند بر بندگان است و از پایه‌های تکامل و اعتلاء روحی انسان به شمار می‌رود و بر امّت‌های پیشین نیز واجب بوده است.

از آثار روزه، پدید آمدن حالت معنوی و صفای باطن، تقوای فردی و اجتماعی، تقویت اراده و روحیه مقاومت در برابر سختی‌هاست و نقش آن در سلامت جسم انسان نیز روشن است و خداوند اجر عظیمی برای روزه‌داران قرار داده است. روزه از ضروریات دین و ارکان شریعت اسلام است و ترک روزه ماه مبارک رمضان جایز نیست، مگر آنکه فرد، گمان عقلایی پیدا کند که روزه گرفتن موجب ایجاد بیماری، تشدید بیماری و یا افزایش طول بیماری و تأخیر در سلامتی می‌شود؛ پس در این موارد روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.

بدیهی است در صورتی که این اطمینان از گفته پزشک متخصص و متدین نیز به دست آید، کفایت می‌کند.

بنابراین، اگر فردی نسبت به امور یاد شده خوف و نگرانی داشته و این خوف، منشأ عقلایی داشته باشد، روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

این مطلب -بر فرض صحت- مانع از وجوب روزه نمی‌شود، مگر برای کسی که پس از رسیدن این مطلب به او بر خود بترسد که اگر روزه بگیرد به این بیماری مبتلا خواهد شد و راهی برای کاهش احتمال ابتلا وجود نداشته باشد به طوری که [عنوان] ترس از بیماری بر او صدق نکند -هرچند با ماندن در خانه و به کارگیری سایر اقدامات احتیاطی یادشده- و اما افراد دیگر باید روزه بگیرند.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

اگر با تغییر شرایط؛ مثلاً با ماندن در منزل، تحرّک کمتر، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی‌های تقویتی، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع کند و ایجاد چنین شرایطی موجب مشقت شدید نشود، باید چنین کند و روزه بگیرد. اما اگر بنا به گفته پزشکان متخصص، روزه گرفتن برای فردی، احتمال ابتلای او به این بیماری و آسیب دیدن وی را افزایش دهد، نباید روزه بگیرد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

روزه بر همگان واجب است، ولی اگر کسی خوف عقلانی ضرر بدهد روزه بر او واجب نیست.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

روزه در ماه رمضان واجب است؛ مگر در صورتی که به گفته کارشناسان مورد اعتماد روزه گرفتن، احتمال ابتلا به کرونا را به مقدار عقلایی و قابل توجه افزایش دهد یا تشدید عوارض بیماری در مبتلایان را در پی داشته باشد که در این صورت حرام و باطل خواهد بود و ظاهراً هنوز بررسی‌های تخصصی چنین چیزی را تأیید نمی‌کند.

لینک به سایت استفتائات

[1]. ر. ک: 88006 (نقش روزه در سلامتی بدن).

[2]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.