همان‌گونه که در پاسخ‌های دیگر در همین سایت بدان اشاره شد،[1] «دلیل عقلایی» به دلیلی گفته می‌شود که مبنای آن، اجتماع و اتفاق نظر عقلا، و عموم مردم باشد.

در همین زمینه، در مباحث فقهی، موضوعی مطرح می‌شود که آیا داشتن «منفعت شخصی» کالا برای صحت معامله کافی است یا خیر؟

به نظر می‌رسد مقصود این است که آیا عقلا چنین منفعتی شخصی را نیز منفعتی عقلایی می‌دانند یا خیر؟

به عبارت دیگر، منفعت شخصی کالایی(مانند تصاویر قدیمی) که تنها برای فرد خاصی ارزش دارد، آیا به نظر عقلا چنین منفعتی می‌تواند ملاک صحت معامله باشد و چنین معامله‌ای عقلایی خواهد بود؟

بسیاری از فقها معتقدند که این «منفعت شخصی» می‌تواند ملاک صحت معامله باشد؛ زیرا از نظر عقلا قابل قبول بوده و با «عقلایی بودن معامله» منافاتی ندارد. و در حقیقت باز همان «عقلایی بودن معامله» است که در چنین مواردی ملاک صحت معامله خواهد بود. و این‌گونه نیست که «منفعت شخصی»، ملاکی جداگانه از «عقلایی بودن معامله» و در مقابل آن باشد، نهایت آن‌که کالای مورد نظر برای برخی افراد منفعت دارد، و برای دیگران منفعتی را به دنبال ندارد.

[1]. ر. ک: «اصل عقلایی».