جستجوی پیشرفته
بازدید
1057
آخرین بروزرسانی: 1403/05/15
خلاصه پرسش
واژه «ثبور» در قرآن به چه معنا است؟
پرسش
واژه «ثبور» در قرآن به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی

واژه «ثبور» از ریشه «ث ب ر» به معناى «هلاک، نابودی، فساد و خسران» است.[1]

در زبان عربی، افراد با دیدن چیزها و رخ‌دادهای وحشتناک، با فریاد «وا ثبورا» واکنش نشان می‌دهند که مفهومش «اى مرگ بر من» و یا «من بمیرم!» است.[2]

از ابن عباس و برخی دیگر نقل شده است که واژه «ثبور» دارای معانی دیگری؛ مانند: بی‌عقل، ملعون، و محروم از خیر نیز است.[3]

مشتقات ریشه «ث.ب.ر»، چهار بار در قالب «ثبور» و یک‌بار هم به صورت «مثبور» در قرآن کریم آمده است.

در فرازهایی از سوره فرقان می‌خوانیم:

«وَ إِذا أُلْقُوا مِنْها مَکاناً ضَیِّقاً مُقَرَّنینَ دَعَوْا هُنالِکَ ثُبُوراً»؛[4] و هنگامی که دست ‌بسته به مکان تنگی در جهنم پرتاب شوند، آن‌جا است که آرزوى هلاکت خواهند کرد!

«لا تَدْعُوا الْیَوْمَ ثُبُوراً واحِداً وَ ادْعُوا ثُبُوراً کَثِیراً».[5]

به آنان گفته خواهد شد: امروز نه یک‌بار؛ بلکه تا می‌توانید درخواست مرگ کنید! (چرا که عذاب شما پایانی ندارد!)

فراز دیگری از قرآن هم نشانگر آن است که بعد از پایان رسیدگی در قیامت، فردی که دوزخی شده فریاد ثبور برمی‌آورد:

«فَسَوْفَ یَدْعُوا ثُبُوراً»؛[6] به زودى فریاد برآورد واى بر من که هلاک شدم.

در آیه‌ای از قرآن، گفت‌وگویی از حضرت موسی(ع) و فرعون - که آیات و معجزات روشن الهی را انکار می‌کرد - نقل شده است که حضرتشان به فرعون گفت: تو خود می‏دانى که این معجزه‌ها را جز پروردگار آسمان‌ها و زمین نازل نکرده است؛ و از آن‌رو که تو با وجود علم و آگاهی و از سر لجاجت به مقابله با پروردگار عالم برخاسته‌ای؛ من سرانجام تو را هلاکت و نابودی می‌بینم:

«وَ إِنِّی لَأَظُنُّکَ یا فِرْعَوْنُ مَثْبُوراً»؛[7]

گفتنی است که اگر موسی(ع) نابودی فرعون را با فعل ظنّ و گمان گفته(لَأَظُنُّکَ)، برای آن بود که اولا: حکم نهایی دست خدا است و نمی‌توان به طور یقین حکم کرد. ثانیا: وی خواست تا کلامش مطابق با کلام فرعون باشد که گفت: من گمان می‌‏کنم که تو جادو شده‌‏اى: «فَقالَ لَهُ فِرْعَوْنُ إِنِّی لَأَظُنُّکَ یا مُوسى‏ مَسْحُوراً».[8]

از این گذشته، گاهی کلمه «ظن» در موارد یقینی نیز استفاده می‌شود:[9]

«یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ».[10]

که بیشتر مفسران، «یظنون» را به معناى «یقین دارند» دانسته‌اند.


[1]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 171، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏4، ص 99، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق؛ ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق، حسینی‏، سید احمد، ج 3، ص 235، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش.

[2]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏15، ص 37، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

[3]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏6، ص 685، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ‏4، ص 205، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.

[4]. فرقان، 13.

[5]. فرقان، 14.

[6]. انشقاق، 11.

[7]. اسراء، 102.

[8]. اسراء، 101.

[9]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏13، ص 219، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ پنجم‏، 1417ق.

[10]. بقره، 46.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها