جستجوی پیشرفته
بازدید
7015
آخرین بروزرسانی: 1396/08/29
 
کد سایت fa68761 کد بایگانی 84296 نمایه در دعاهایی که با ضمیر جمع انجام می‌شود، منظور چه کسانی هستند
طبقه بندی موضوعی صرف و نحو
اصطلاحات دعا ، دعوت
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
در دعاهای قرآنی که به صورت جمع و با ضمیر متکلم مع‌الغیر آمده، آیا فرد تنها برای خود دعا می‌کند؟، برای جمیع مؤمنان؟، و یا برای نوع بشر؟!
پرسش
با سلام، در دعاهایی؛ مانند «ربنا آتنا فی الدنیا حسنه»، «ربنا لا تزغ قلوبنا»، «اللهم اجعل عواقب امورنا خیرا» و بسیاری دیگر که در آنها از ضمیر جمع استفاده می‌کنیم، منظور دعای ما برای چه کسانی است؟ یعنی هنگام دعا با ضمیر جمع، باید در نظرمان چه جمعی باشند؟ خانواده، جمیع مؤمنان، شیعیان، تمامی نوع بشر، یا مسلمانان؟
پاسخ اجمالی
اخلاق اسلامی اقتضا می‌کند، انسان دیگران را بر خود ترجیح دهد و در روایات اسلامی نیز به این مسئله سفارش شده که: «الجار ثم الدار»؛[1] اول همسایه (دیگران) سپس خودمان.
همچنین در کتاب وسائل الشیعه بابی وجود دارد با عنوان، «اسْتِحْبابِ اخْتِیارِ الْإِنْسانِ الدُّعاءَ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الدُّعاءِ لِنَفْسِه»؛[2] (مستحب بودن ترجیح دعای برای دیگران قبل از دعا برای خود)، که در آن‌جا روایات بسیاری در رابطه با ترجیح دعا برای دیگران، قبل از دعا برای خود آورده است.
از مجموع اینها می‌توان فهمید، دعاهایی که با ضمیر متکلم مع‌الغیر آورده شده، عموماً ناظر به دعا برای عموم مردم، بویژه مؤمنان است، اما گاه با قرائن و شواهد مشخص می‌شود که تنها یک و یا چند فرد و یا تنها یک و یا چند گروه خاص مشمول دعایی می‌شوند که در آن از صیغه متکلم جمع(مع الغیر) استفاده شده است.
مثلاً قرآن کریم می‌فرماید: گروهى از مردم می‌گویند خداوندا! در دنیا به ما (نیکى) عطا فرما، ولى در آخرت بهره‌‏اى ندارند: «فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ».
این آیه اشاره به خواسته‌‏هاى مردمی دارد که در دعاهایشان از خداوند، جز به مواهب مادى دنیا نظر ندارند، و چیزى غیر از آن‌را از خدا نمی‌خواهند بدیهى است آنها در آخرت از همه چیز بی‌بهره‌‏اند.
این دنیاطلبان معمولاً همه چیز را تنها برای خود می‌خواهند و یا دایره کوچکی از مردم که با او در ارتباطند.
اما در مقابل گروهى می‌گویند پروردگارا، به ما در دنیا (نیکى) عطا کن و در آخرت (نیکى) مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش نگاهدار: «وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ».
این گروه دوم هم مواهب مادى دنیا را می‌خواهند و هم مواهب معنوى را، بلکه زندگى دنیا را نیز به عنوان مقدمه تکامل معنوى می‌طلبند و این است منطق اسلام که هم نظر به جسم و ماده دارد و هم جان و معنا، و اولى را زمینه‌‏ساز دومى می‌شمرد و هرگز با انسان‌هاى یک بعدى یعنى آنها که در مادیات غوطه‌‏ورند و براى آن اصالت قائل‌اند، یا کسانى که به کلى از زندگانى دنیا بی‌گانه‌‏اند سازگار نیست.[3]
بر این اساس و چون آنان تزاحمی در نعمات و برکات الهی نمی‌بینند، این دعا را نه تنها برای خود، بلکه برای تمام مؤمنان خواستار شده و حتی از صمیم دل می‌خواهند که غیر مسلمانان نیز از رحمات و برکات خدا بهره‌مند شده و به سمت او رو آورند.
با این وجود در برخی موارد مشخص است که تنها دو یا چند نفر خاص مصداق چنین دعاهایی هستند، مانند آنچه که در دعای حضرت ابراهیم و اسماعیل(ع) آمده است: «رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا»،[4] «رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَک».[5] که واضح است این دعا تنها برای خودشان است، به ویژه آنکه بعد از آن، صیغه مثنای «مسلمَین» وجود دارد.
بنابراین در دعاهایی که به صورت جمع آمده، خانواده، جمیع مؤمنان، مسلمانان و حتی غیر مسلمانانی که امید هدایت آنان است، می‌توانند مورد نظر باشد، البته نه کسانی که در زمره مخالفان اسلام و مسلمانان بوده و در صدد ضربه زدن به مسلمانان و نابودی آیین اسلام هستند.[6]
 

[1]. صدوق، محمد بن على‏، علل الشرائع، ج ‏1، ص 182، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.
[2]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 7، ص 110، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق.
[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‏2، ص 65، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[4]. بقره، 127.
[5]. همان، 128.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    798823 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    761648 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685272 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661066 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649961 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603091 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580587 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    573415 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565586 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564827 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...