در آیه 22 سوره حدید، چنین آمده است:

«ما أَصابَ مِنْ مُصِیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها إِنَّ ذلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ»؛

هیچ مصیبتى (ناخواسته) در زمین و نه در وجود شما روى نمی‌دهد مگر این‌که همه آنها قبل از آن‌که زمین را بیافرینیم در لوح محفوظ ثبت است و این امر براى خدا آسان است.

این آیه، اشاره به حتمی‌بودن مصیبت‌ها دارد، در حالی که برخی آیات دیگر اشاره به قسم دوم و یا بلاهای تغییرپذیر دارد. مثلا، در سوره شورى آمده است: «وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ»؛[1]

هر مصیبتى به شما رسد به دلیل اعمالى است که انجام داده‌‏اید، و بسیارى را نیز می‌بخشد.

با توجه به این‌که آیات قرآن یکدیگر را تفسیر می‌کنند، هنگامى که این دو آیه در کنار هم قرار گیرد، نشانگر آن خواهد بود که مصائبى که دامن‌‌گیر انسان می‌‏شود دو گونه است:[2]

1. بعضی حتمی بوده و در تقدیر زندگی بشر ثبت شده و قابل تغییر نیست؛ بلکه بر اساس مصالح و مفاسدی مطابق نظام آفرینش، جعل می‌گردد؛ مانند برخی زلزله و طوفان‌ها.
2. بعضی بلایا نیز قابل تغییر بوده و دچار شدن و یا نشدن به آنها، تحت اختیار انسان است، و اساسا مختار بودن انسان مربوط به دسته دوم است؛ مانند برخی تصادفات جاده‌‌ای.

بنابراین، آنچه در سوره حدید آمده، مرتبط با قسم اول مصیبت‌ها و آنچه در سوره شوری به آن اشاره شده، ناظر به نوع دوم آنها می‌باشد.

البته بر اساس برخی تحلیل‌ها و با توجه به فقدان عنصری به نام «زمان» در وجود خداوند و خلقت چنین عنصری از طرف خود حق تعالی، اگر معتقد باشیم خداوند هرآنچه با اختیار انسان‌ها در طول زمان رخ می‌دهد را بدون ارتباط با تقدم و تأخر زمانی می‌داند، آنچه در سوره حدید آمده را می‌توانیم حتی شامل مصیبت‌هایی بدانیم که ناشی از سوء اختیار انسان‌ها است.

[1]. شوری، 30.

[2]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 23، ص 362، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.