اولاً: ماده اولیه خلقت را تنها خدا خلق کرده و انسان‌ اگر چیزی را خلق می‌کند تنها با استفاده از این مواد است.
ثانیاً: این خلقت و اختراع انسان نیز تنها در صورتی امکان پذیر است که خدا مجاز شمرده باشد؛ یعنی بدون اذن و کمک الهی کسی را قدرت و توان کم‌ترین حرکت نیست و هر اتفاقی که می‌افتد خارج از دایره اذن الهی نیست. به تعبیر علمی، افعال و اعمالی که در خارج صادر می‌شود یا بالذات است و یا بالعرض.
افعالی که مستقلاً و بدون واسطه و کمک از دیگری صادر می‌شوند از آنها بالذات تعبیر می‌شود، چنین افعالی فقط از خداوند صادر می‌شود. امّا افعالی که با واسطه و بدون استقلال صادر می‌شوند و از آن بالعرض تعبیر می‌شود با اذن الهی از غیر خدا نیز صادر می‌شود؛ یعنی افرادی غیر از خدا اعم از انسان، فرشته، جن و ... اموری را با اذن خداوند انجام می‌دهند.
همان طور که خداوند در قرآن بیان می‌کند یکی از معجزات حضرت عیسی(ع) زنده کردن مردگان و تبدیل کردن پرنده گلی به پرنده واقعی بود، اما این کار در صورتی ممکن می‌شد که خداوند این قدرت را به وی بدهد.
خداوند می‌فرماید: و [او را به عنوان‏] پیامبرى به سوى بنى اسرائیل [مى‌‏فرستد، که او به آنان مى‌‏گوید:] در حقیقت، من از جانب پروردگارتان برایتان معجزه‏‌اى آورده‏‌ام: من از گِل براى شما [چیزى‏] به شکل پرنده مى‏‌سازم، آن‌گاه در آن مى‌‏دمم، پس به اذن خدا پرنده‏‌اى مى‏‌شود.[1]
از این‌رو، می‌بینیم خداوند برخی از کارها را فقط به خود نسبت می‌دهد؛ چون خالق اصلی و علة العلل او است.
«آیا آنچه را کِشت مى‏کنید، ملاحظه کرده‏اید؟ آیا شما آن را [بى‏یارى ما] زراعت مى‏کنید، یا ماییم که زراعت مى‏کنیم»؟[2]
« این شما نبودید که آنها را کشتید بلکه خداوند آنها را کشت! و این تو نبودى (اى پیامبر که خاک و سنگ به صورت آنها) انداختى، بلکه خدا انداخت! و خدا مى‌‏خواست مؤمنان را به این وسیله امتحان خوبى کند، خداوند شنوا و دانا است.[3]
امّا نظر به این‌که برخی از کارها و لو با واسطه و اذن الهی از غیر خدا نیز صادر می‌شود، به وی نیز نسبت داده می‌شود و همین مسئله موجب می‌شود که در مقابل کارش پاسخ‌گو باشد.
در قرآن آمده است: بگو: «فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را مى‌‏گیرد، سپس شما را به سوى پروردگارتان بازمى‌‏گردانند.[4]
بنابر این، اگر انسان بتواند بدون آن‌که از فرمول آفرینش مخلوقات خدا هیچ بهره‌ای بگیرد و بدون آن‌که از مواد اولیه او استفاده‌ای کند و بدون اذن و اراده خداوند مستقلاً خلقتی پدید آورد، می‌تواند در مقابل خدا قرار گیرد، امّا با توجه به این‌که هیچ‌کس غیر از خدا از چنین قدرتی برخوردار نیست، فاعل و خالق واقعی نیست.

---